Mistika [yun. mystikos - gizli, sirli] - 1. Fövqəltəbii, ilahi və ya gizli qüvvələrə, hadisələrə və ya varlıqlara olan inanış; bu qüvvələrin təbiətinin və təsirinin insan ağılı ilə anlaşıla bilməyən, əsasən duyğu və təcrübə üzərində qurulmuş bir şüur vəziyyəti. Bu inanış adətən adi duyğu və düşüncənin hüdudlarından kənarda olan, xüsusi təcrübələr və açıqlamalar yolu ilə əldə edilən bir "həqiqət" anlayışına əsaslanır. Mistika, dini və ya qeyri-dini ola bilər. Dini mistikada, insanın Tanrı ilə birbaşa, vasitəsiz əlaqəyə girməsi, onun məhəbbətini və lütfünü yaşamaq məqsədi güdülür. Qeyri-dini mistikada isə, realitetin mahiyyətini və insanın özünü dərk etmək üçün əqli səviyyənin kənarında olan yollar axtarılır.
2. Mistik təlimlər sistemi; mistik təcrübələr və inancların əks olunduğu ədəbiyyat, filosofiya və ya dini məktəb. Mistik ədəbiyyat, mistik düşüncənin və təcrübələrin ifadə edildiyi, simvolik dil və metaforlardan istifadə edilən əsərləri əhatə edir. Bu əsərlər, adi insanın anlaya bilməyəcəyi, mənalı və simvolik məlumatlarla doludur.
3. (Məcazi mənada) Sirr, gizlilik, anlaşılmazlıq. Məsələn: "Hadisənin ətrafında böyük bir mistika hökm sürür." Bu mənada mistika, bir hadisənin əsl mahiyyətinin gizlədilməsi və ya qəsdən anlaşılmaz edilməsi kimi istifadə olunur.
Etimologiya: Kəlmə yunanca mystikos (gizli, sirli) sözündən törəmişdir. Mystes sözü isə "gizli ayinlərə iştirak edən şəxs" mənasını verir. Beləliklə, mistikanın kökü, qədim dövrlərdə gizli dini ayin və inanclara gedib çıxır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Onun həyatı mistika ilə örtülü idi.
- Şərq dinlərinin bir çoxunda mistika mühüm rol oynayır.
- Rəssamın əsərlərində mistik bir hava hiss olunur.
- Bu qədim mədəniyyətin ətrafında böyük bir mistika var.
- Mistik təcrübələr insanı özündən kənara çıxara bilər.