izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mizləmək felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "dəmir və ya digər bərk cisimlə, adətən incə ucu ilə, yüngülcə vurmaq, dürtmək, təkan vermək"dir. Bu hərəkət tez-tez bir şeyi hərəkətə gətirmək, sürətləndirmək, diqqətini cəlb etmək məqsədilə edilir. Lüğətlərdəki "dürtmə vurmaq" ifadəsi bu mənanı tam əhatə etməsə də, əsas məqamı ifadə edir. Daha dəqiq desək, "mizləmək" əməli qüvvənin qüvvətli olmadığını, hərəkatın incə və sürətli olduğunu vurğulayır. "Dürtmək" daha ümumi bir termindir və istənilən cisimlə edilə bilən hərəkəti bildirərkən, "mizləmək" daha xüsusi və daha çox incə bir vasitənin istifadəsini əks etdirir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "miz" kökünün "ucu iti, nazik dəmir parçası" mənasını verdiyini görürük. Beləliklə, "mizləmək" sözü bu kökdən törəmiş olub, "miz" ilə vurmaq hərəkətini bildirir. "Mizləmək" sözü məcazi mənada da işlənə bilər; məsələn, birinin diqqətini cəlb etmək, hərəkətə təşviq etmək məqsədilə edilən hər hansı incə təsir, təkan da "mizləmək" kimi ifadə oluna bilər. Bu mənada, "miz"in fiziki varlığı yoxdur, ancaq hərəkətin xarakteri eyni qalır: incə, sürətli və qısa müddətli təsir.

Misal olaraq, verilmiş cümlədəki "Bir adam da dal tərəfdən məni hey mizləyir ki, tez ol, get qabağa!" ifadəsində "mizləmək" fiziki təmas olmasa da, insanın diqqətini cəlb etmək, onu tələsik hərəkətə sövq etmək məqsədilə edilən təkrarlanan incə təkanları, təhriki bildirir. Başqa bir misal olaraq, "O, məni səbirsizliklə mizləyərək tez cavab verməyimi istədi" cümləsində "mizləmək" sözü incə bir təzyiq, tələbkarlıq mənasında işlənir. "Yazıçının yeni əsəri oxucuları maraqla mizləyir" cümləsində isə "mizləmək" marağı oyandırmaq, cəlb etmək mənasını verir.

Yekun olaraq, "mizləmək" sözü həm konkret, həm də məcazi mənada işlənən, incə, sürətli və yüngül bir təsir, təkan, dürtmə və ya təşviqi bildirən bir feldir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, ancaq əsas xüsusiyyəti – hərəkətin incə və qısa müddətli olması - qalır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz