Monizm (yun. monos – bir) fəlsəfi bir nəzəriyyə olub, bütün varlığın əsasının yalnız bir prinsipdən, bir substansiyadan (mahiyyətdən) ibarət olduğunu iddia edir. Bu prinsip ya maddi (materiya, təbiət) və ya qeyri-maddi (ruh, şüur, mütləq ideya) ola bilər. Monizm, bütün varlığı təşkil edən müxtəlif görünüşlü və mahiyyətli şeylərin əslində vahid bir əsasdan törədiyini və bu əsasın bütün görünən müxtəlifliyin altında gizləndiyini irəli sürür. Beləliklə, monizm ontoloji bir mövqedir, yəni varlığın təbiətinə dair bir baxışı əks etdirir.
Monizmin əsas ideyası, dualizm kimi əks mövqeyə qarşı çıxmaqdadır. Dualizm, varlığın iki əsas prinsipdən – məsələn, maddə və ruhun, bədən və qəlb – təşkil olunduğunu qəbul edir. Monizm isə belə bir ikililiyi rədd edərək, hər şeyin, bütün hadisələrin və varlıqların əsasında vahid bir prinsip olduğunu irəli sürür. Bu prinsip, müxtəlif fəlsəfi sistemlərdə müxtəlif şəkildə təsvir olunur və təfsir edilir.
Tarix boyu müxtəlif monist nəzəriyyələr ortaya çıxmışdır. Məsələn, materiyalist monizm yalnız maddənin əsas olduğunu, bütün hadisələrin maddi səbəblərdən qaynaqlandığını iddia edir. idealist monizm isə əksinə, bütün varlığın əsasının ruh, şüur və ya mütləq bir ideya olduğunu irəli sürür. Bəzi monist nəzəriyyələr, vahid prinsipi enerji, informasiya və ya digər fundamental konsepsiyalarla da əlaqələndirir.
Monizm, fəlsəfənin müxtəlif sahələrində, o cümlədən metafizika, epistemologiya və etikada təsirli olmuşdur. Bu nəzəriyyə, varlığın təbiəti, bilik mənbəyi və əxlaqi dəyərlərin təməli haqqında düşüncələrimizə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Monizmin müxtəlif formalarının tənqidi və müdafiəsi, fəlsəfi müzakirələrin əsas mövzularından biri olaraq qalır.