Murquz (lat. Hordeum murinum) – Poaceae (Taxıllar) fəsiləsinə aid, bir və ya çoxillik ot bitkisi olub, qarğıdalıya bənzəyir, lakin ondan morfoloji cəhətdən fərqlənir. Adətən, birillik, bəzən isə çoxillik formada rast gəlinir. Bitki boyu dəyişkən olub, ətraf mühitin şərtlərindən (torpağın nəmliyi, günəş işığı, qida maddələri və s.) asılıdır. Hündürlüyü 20-80 sm arasında dəyişə bilir.
Etimologiya: Sözün etimologiyası tam dəqiq müəyyən olunmasa da, "murquz" sözünün türk dillərindən gəldiyi ehtimal olunur. "Murğu" və ya oxşar köklərdən törəyə bilər ki, bu da bəzi türk dillərində "quş" mənasını ifadə edir. Bitkinin toxumlarının quşlar tərəfindən yeyilməsi və ya bitkinin formalarının bəzi quşlara bənzəməsi ilə əlaqəli ola bilər. Digər bir ehtimal isə, bitkinin xarici görünüşünə əsaslanan təsviri adlandırmadır – məsələn, sərt, qaba və ya qarışıq görünüşünə işarə edən bir ad ola bilər.
Morfoloji xüsusiyyətləri: Murquz bitkisinin uzun, nazik yarpaqları və sivri, uzun sünbülcükləri olur. Sünbülcüklər bir-birinə yaxın düzülmüş və uzun, incə saplaqlara malikdir. Toxumları kiçik, uzunsov və qəhvəyi rəngdə olur. Bitkinin kökü lifli və torpağa möhkəm yapışır. Çox vaxt alaq ot kimi qəbul edilir, çünki əkin sahələrində istənməyən bitki növüdür.
Yayılması və ekoloji xüsusiyyətləri: Murquz bitkisi əsasən Avropa, Asiya və Afrikanın mülayim iqlim zonalarında yayılıb. Çox müxtəlif torpaq növlərində bitir, lakin quru, qumlu və daşlı torpaqlara daha çox uyğunlaşır. Yol kənarlarında, boş sahələrdə, əkin sahələrində və hətta şəhər mühitində rast gəlinir.
İstifadəsi: Murquzun əsasən heyvan yemi kimi istifadəsi məlumdur. Lakin, bəzi ölkələrdə toxumları un hazırlamaq üçün də istifadə olunur. Tibbdə istifadəsi haqqında məlumatlar məhduddur.
Fərqli cümlələrdə işlənməsi:
- Tarlada bolca murquz bitmişdi.
- Quşlar payızda murquzun toxumlarını yeyirdilər.
- Alaq otları arasında murquz da vardı.
- Murquz otunun tibbi xüsusiyyətləri hələ tam öyrənilməyib.