Müamilə (ər. معاملة - mu'āmalah) sözü Azərbaycan dilində köhnə və müasir mənalarda işlənir. Əsas mənası "rəftar", "münasibət" və "davranış"dır. Lakin bu təriflər müamilənin geniş məna çalarlarını tam əhatə etmir. Müamilə, fərdlər və ya qruplar arasında qarşılıqlı əlaqə və davranışları ifadə edən daha geniş bir termindir. Bu, sadəcə bir anlıq bir hərəkət deyil, daha çox davamlı bir proses, münasibətlərin və əlaqələrin xarakterini əks etdirən bir ümumiləşdirmədir.
Köhnə ədəbiyyatda, məsələn, Molla Güləndam nümunəsində olduğu kimi, "müamilə" sözü daha çox qonşularla, yaxın insanlarla olan rəftar, davranış və münasibətlərə aid edilir. Bu kontekstdə, söz "qarşılıqlı münasibət", "davranış tərzi" kimi də anlaşıla bilər. Məsələn, "Yaxşı müamiləsi ilə hamını özünə cəlb edirdi" cümləsində müamilə insanın başqalarına qarşı olan hörmətli, mehriban və xoş rəftarını ifadə edir.
Müasir dil istifadəsində isə "müamilə" daha geniş mənalarda işlənə bilər. Məsələn, "ticarət müamiləsi", "maliyyə müamiləsi" ifadələrində söz mübadilə, əməliyyat, sövdələşmə kimi mənaları əhatə edir. Bu mənada, "müamilə" müəyyən bir məqsəd əldə etmək üçün baş verən qarşılıqlı əlaqəni və hərəkətləri bildirir. "Bankla müamilə etmək", "satış müamiləsi bağlamaq" kimi ifadələr bu geniş mənanı nümayiş etdirir.
Beləliklə, "müamilə" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir, lakin ümumi mənası fərdlər və ya qurumlar arasında qarşılıqlı əlaqəni, rəftarı, münasibəti və əməliyyatları əhatə edir. Sözün kökü ərəb dilindən olub, müxtəlif dillərdə oxşar mənalarda işlənməsi onun geniş məna çalarlarını və əhəmiyyətini göstərir.