Mübtəlalıq sözü, bir şeyə həddindən artıq bağlılıq, asılılıq və ya ona məruz qalma, düçar olma halını bildirir. Bu bağlılıq istər fiziki, istərsə də ruhi ola bilər. Fiziki mübtəlalıq, məsələn, narkotik asılılığı, alkoqolizm kimi maddələrə olan asılılığı əhatə edir. Ruhi mübtəlalıq isə oyun bağımlılığı, sosial media asılılığı, alış-veriş bağımlılığı kimi davranışlara olan həddən artıq meyllilik və onlardan ayrılmaqda çətinlik çəkməyi ifadə edir. Hər iki halda da mübtəlalıq insanın həyatının müxtəlif sahələrinə mənfi təsir göstərərək, sosial, fiziki və psixoloji problemlərə səbəb olur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "mübtəla" felindən törədiyini görərik. "Mübtəla olmaq" "tutuq düşmək", "çətin vəziyyətə düşmək", "bir şeyə məcbur olmaq" mənalarını verir. Bu məna kökü sözün "mübtəlalıq" formasında da öz əksini tapır. Mübtəlalıq, bir insanın öz iradəsinə qarşı və ya öz iradəsi zəifləyərək müəyyən bir şeyə, hala və ya vərdişə qapılıb qalmasını bildirir. Bu, bir növ məcburiyyət, özünü idarə edə bilməmək halıdır.
Müxtəlif cümlələrdə "mübtəlalıq" sözünün işlənməsinə nümunələr:
- Onun narkotik mübtəlalığı ailəsini dağıdırdı.
- Kompüter oyunlarına olan mübtəlalığı onu sosial həyatdan uzaqlaşdırmışdı.
- Bu mübtəlalıqdan xilas olmaq üçün uzun müddət müalicə almalı idi.
- Alkoqol mübtəlalığı ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur.
- İşə olan həddən artıq mübtəlalığı onu yorub, xəstələndirmişdi.
Göründüyü kimi, "mübtəlalıq" sözü yalnız maddə asılılığını deyil, həm də davranış asılılığını, hətta həddindən artıq hər hansı bir məşğuliyyətə olan həvəs və ona qapılmanı da ifadə edə bilər. Mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti nəzarətsizliyə, özünü idarə edə bilməməyə, və nəticədə mənfi nəticələrə səbəb olan həddən artıq bağlılığı ifadə etməkdədir.