Müctəhid (ərəbcə: مجتهد - muctahid) sözü "müctəhid" fe'lindən törəmişdir. Fe'lin kökündəki "c-t-h-d" hərfləri "çalışmaq", "səy göstərmək", "dərin düşünmək", "araşdırmaq" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "müctəhid" sözü əslində "çalışan", "dərin düşünən", "araşdırıcı" kimi tərcümə oluna bilər. Lakin İslam hüququ kontekstində bu sözün mənası daha spesifik və genişdir.
İslam hüququnda müctəhid, dini qanunları (şəriət) və ehkamları müstəqil olaraq təfsir etmək və şərh etmək üçün lazımi dini biliyə, fəqihliyə və intellektual qabiliyyətə sahib olan, bu sahədə yüksək səviyyəli təhsil almış və özünün müstəqil fikirlərini ifadə etməyə ixtiyarı olan alimdir. O, Qurani-Kərim, Sünnə (Peyğəmbərin söz və əməlləri), icma (alimlərin yekdil rəyi) və qiyas (istinbat) kimi əsas İslam hüquq mənbələrini dərinliklə araşdıraraq fətva vermək səlahiyyətinə malikdir. Müctəhidin verdiyi fətva yalnız özünə deyil, ümumilikdə müsəlmanlara bağlayıcıdır.
Müctəhid olmaq üçün yüksək səviyyəli dini biliyə sahib olmaq kifayət etmir. Müctəhid namizədin Quran və Sünnəni dərin başa düşməsi, usul əl-fıqh (İslam hüququnun metodologiyası) sahəsində mükəmməl biliyə malik olması, icmanın rəylərini təhlil edə bilməsi və qiyas üsuluna mükəmməl yiyələnməsi şərtdir. Müctəhidlər tarix boyu İslam hüququnun inkişafına böyük təsir göstərmişlər və fərqli məzhəblərin (məsələn, Hənəfi, Maliki, Şafi, Hənbəli) yaranmasında əsas rol oynamışlar.
Müctəhidin fitvası (hükmü) dini məsələlərə dair rəsmi cavab hesab olunur və müsəlmanlar tərəfindən böyük əhəmiyyət daşıyır. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, müasir dövrümüzdə müctəhidlərin sayı azdır və onların fətvaları da müxtəlif şərtlərə və kontekstlərə uyğun olaraq fərqlənə bilər.