Müxalif (ər. مُخَالِف - muxālif - "qarşı duran", "əks olan", "müxalifət edən" mənasında) – Azərbaycan muğam sənətinin klassik təsniflərindən biridir. Adından da göründüyü kimi, bu muğam digər muğamlarla müqayisədə ritmik və melodik quruluşunda, ifadə etdiyi əhvali-ruhiyyədə müəyyən fərqlərə malikdir. "Müxalif" termini, özündə əks olunan melodiya və ifadə vasitələrinin digər muğamlardan fərqli olmasını ifadə edir. Bu fərqlilik, həm də "müxalifət" mənasında başa düşülə bilər: əsas melodiya xəttinə müəyyən dərəcədə əks olan, ona zidd gedən, lakin ahəngdar bir şəkildə birləşən səslər və melodik elementlərin varlığı ilə səciyyələnir.
Müxalif, təkcə adı ilə deyil, ifa üslubu və əsas xüsusiyyətləri ilə də digər muğamlardan fərqlənir. Onun melodik xətti daha çox səlis, bəzən isə qəfil dəyişmələrə meyllidir. Ritmik strukturu da digər muğamlarla müqayisədə özünəməxsusdur. Bəzi tədqiqatçılar Müxalifin digər muğamlarla qarşılıqlı əlaqəsinə, bəzilərinə daha yaxın, bəzilərinə daha uzaq olduğunu qeyd edirlər. Bu, onun ifasında müxtəlif yanaşmaların, təfsir və üslubların mövcudluğuna səbəb olur.
Müxtəlif muğam məktəblərində Müxalifin ifa üslubu və melodik xüsusiyyətlərində müəyyən fərqlər müşahidə edilə bilər. Lakin ümumi olaraq, o, özünəməxsus melodik və ritmik quruluşu, eləcə də ifadə etdiyi əhvali-ruhiyyə ilə seçilir. "Müxalif oxumaq" ifadəsi isə həmin muğamın ifa olunmasını bildirir.
Ədəbiyyatda və muğamşünaslıq araşdırmalarında Müxalif muğamının mənşəyi, inkişaf mərhələləri və digər muğamlarla əlaqələri haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bu, muğam sənətinin mürəkkəb və çoxşaxəli olması ilə bağlıdır. Müxalif muğamının daha ətraflı tədqiqi bu sahədəki biliklərimizi daha da zənginləşdirəcəkdir.