Mükalimə (ər. مُكَالَمَة - mukālama) sözü ərəb mənşəlidir və "danışıq", "söhbət", "müzakirə" mənalarını əhatə edir. Lüğətlərdə sadəcə "iki və ya bir neçə adam arasında gedən danışıq, söz; dialoq" kimi tərifi qısadır, ancaq mükalimənin işlənmə sahəsi və semantik çalarları daha genişdir.
Mükalimə, sadə bir dialoqdan fərqli olaraq, müəyyən bir mövzu ətrafında qurulmuş, müəyyən bir məqsədə yönəlmiş danışıqdır. Bu məqsəd məlumat mübadiləsi, fikir mübadiləsi, inandırma, mübahisə və ya hətta emosional ifadə ola bilər. Dialoqda söhbət sərbəst axır, mükalimədə isə müəyyən struktur və məntiq var.
Ədəbiyyatda, xüsusən dram əsərlərində mükalimə xarakterlərin daxili dünyasını, münasibətlərini, fikirlərini və motivlərini açmaq üçün əsas vasitədir. Yuxarıdakı nümunədə olduğu kimi, "dəqiq və canlı bir dillə, qısa mükalimələrlə danışmalıdır" cümləsində mükalimənin əsərin dilinin və dramatikasının əsas elementlərindən biri olduğu vurğulanır. Mükalimənin qısa və dəqiq olması həm dramatik gərginliyi artırır, həm də xarakterlərin obrazlarını daha aydın şəkilləndirir.
Mükalimə konteksindən asılı olaraq fərqli semantik çalarlar qazana bilər. Məsələn, elmi mükalimə, siyasi mükalimə, fəlsəfi mükalimə kimi ifadələr mövzuya uyğun fərqli semantik mənaları əks etdirir. Beləliklə, mükalimənin mənası sadəcə "danışıq" deyil, həm də bu danışığın məqsədi, konteksti və üslubu ilə müəyyən olunur.