Mükəddərlik sözü Azərbaycan dilində kədər, qəm, pərişanlıq və məyusluq hallarını ifadə edən bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə "kədərlilik, qəmginlik, pərişanlıq, məyusluq" kimi tərcümə olunsa da, mənası daha çoxluq təşkil edən bu duyğuların bir qarışığı, daha dərin və içdən bir həsrət və kədər halını bildirir. Sadəcə kədərli olmaqdan daha ağır, daha sarsıdıcı bir əhval-ruhiyyəni ifadə edir.
Etimalogiyası haqqında dəqiq məlumat yoxdur, lakin "kədər" kökünə bağlı olması ehtimal olunur. "Mükəddər" sözünün özündə də "kədərli", "qüssəli" mənaları gizlidir. "Mükəddərlik" isə bu halın daha davamlı, daha intensiv və dərin bir təzahürüdür.
Misal üçün, "Şiraslanın üzgözündən bir məsumluq, bir mükəddərlik yağırdı" cümləsində "mükəddərlik" sadəcə "kədər" deyil, məsumluqla qarışan, dərin bir hüzün, sarsıdıcı bir məyusluq və əzabı ifadə edir. Bu, kədərli olmağın özü deyil, kədərin ifadə edilmə formasının, gözlərdə əks olunan dərin bir iç dünyanın təsviridir.
Başqa cümlələrdə "mükəddərlik" sözünün işlənməsinə nümunələr:
- Onun üzündəki mükəddərlik qəlbindəki dərin yaraları əks etdirirdi.
- Evə qayıtdıqda, hər yerdə hiss olunan mükəddərlik onu daha da sarsıtdı.
- Uzun illər boyu yaşadığı acılar onu dərin bir mükəddərliyə salmışdı.
Göründüyü kimi, "mükəddərlik" sözü, sadəcə leksik mənasından daha artığını ehtiva edir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlarda istifadə edilə bilir. Bu sözün əhatə etdiyi məna dərinliyi onu zəngin və ifadəli edir.