Mükəlləfiyyətli sifəti, əsasən, bir şəxsin üzərinə düşən mükəlləfiyyəti (vəzifəni, borcu) yerinə yetirməli olması mənasını bildirir. Bu, sadəcə olaraq "borclu" və ya "vəzifəli" olmaqdan daha geniş bir məna kəsb edir. Çünki "borclu" olmaq müəyyən bir maddi və ya qeyri-maddi öhdəliyi ifadə edərkən, "mükəlləfiyyətli" daha formal, sistematik və hüquqi bir kontekstdə işlədilir. Mükəlləfiyyətin mahiyyəti konkret vəzifənin xarakterindən asılıdır; o, hüquqi, sosial, mənəvi və ya digər növ bir öhdəlik ola bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "mükəlləfiyyət" kökünün ərəb dilindən gəldiyini görərik. "Kəlləf" fəildən törəmişdir və "çətinlik, yük, məsuliyyət" mənalarını ifadə edir. "Mü-" isə "üzərində olmaq, əhatə etmək" mənasını verir. Beləliklə, "mükəlləfiyyət" sözü "üzərinə yük düşmüş olmaq, məsul olmaq" kimi tərcümə oluna bilər. "Mükəlləfiyyətli" isə bu vəziyyətdə olan şəxsi ifadə edir.
Misal olaraq, "hərbi mükəlləfiyyətli" ifadəsi, hərbi xidmət etmək vəzifəsinə malik olan şəxsi təsvir edir. Bu, sadəcə hərbi xidmət etmək istəyən deyil, qanunla, qayda ilə buna məcbur olan şəxsdir. Digər nümunələr: "Vergi mükəlləfiyyətli vətəndaşlar vergilərini vaxtında ödəməlidirlər." burada vətəndaşların vergi ödəmək öhdəliyi vurğulanır. Və ya, "O, ailəsinə qarşı mükəlləfiyyətli bir insandır." bu cümlədə, ailəsinə qarşı olan mənəvi və sosial öhdəliklər ifadə olunur. Göründüyü kimi, "mükəlləfiyyətli" sözü müxtəlif kontekstlərdə, fərqli məsuliyyət və öhdəlikləri ifadə etmək üçün işlədilə bilər.
Qısacası, "mükəlləfiyyətli" sözü, bir şəxsin üzərinə düşən konkret bir vəzifəni, borcu və ya öhdəliyi yerinə yetirməli olduğunu ifadə edən, "borclu" və "vəzifəli" sözlərindən daha geniş və formal bir sifətdir. Onun mənası və işlənmə sahəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti həmişə bir növ məsuliyyət və öhdəliyi ifadə edir.