Mükəlləfiyyət (ər. مكلّفِيّة - mukallafiyya) sözü ərəb mənşəli olub, "məsuliyyət", "vəzifə", "borc" mənalarını ifadə edir. Azərbaycan dilində istifadə edilən zaman əsasən dövlət və ya cəmiyyət tərəfindən fərdlərə və ya əhaliyə qoyulan hüquqi və ya mənəvi öhdəlikləri, vəzifələri bildirir. Bu öhdəliklər müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər: qanunla müəyyən edilmiş vəzifələr (məsələn, vergi ödəmək, hərbi xidmət), sosial və ya mənəvi normalar tərəfindən təyin edilmiş öhdəliklər (məsələn, ailəyə qayğı göstərmək, cəmiyyətə faydalı olmaq) kimi.
Sözün kontekstə bağlı olaraq müxtəlif nüansları var. "Hərbi mükəlləfiyyət" ifadəsi vətəndaşların hərbi xidmətə çağırılma və öhdəliklərini ifadə edir. "Əmək mükəlləfiyyəti" isə əmək qabiliyyətinə malik şəxslərin işləmək və cəmiyyətə iqtisadi cəhətdən töhfə vermək vəzifəsini bildirir. Daha geniş mənada, mükəlləfiyyət anlayışı fərdin cəmiyyət qarşısında olan ümumi məsuliyyətini, vətəndaşlıq borcunu ifadə edə bilər.
Mükəlləfiyyətin sinonimləri arasında "məsuliyyət", "vəzifə", "borc", "öhdəlik" sözlərini göstərmək olar, lakin bu sözlərin arasında kiçik semantik fərqlər mövcuddur. Mükəlləfiyyət daha çox qanun, qayda və ya sosial normalar tərəfindən qoyulmuş bir vəzifəni vurğulayır. Məsələn, "O, öz mükəlləfiyyətini yerinə yetirməlidir" cümləsində fərdin qanun və ya sosial normalarla müəyyən olunmuş bir öhdəliyi yerinə yetirməsinin vacibliyi ön plana çəkilir.
Qeyd edək ki, "mükəlləfiyyət" sözü yalnız hüquqi və ya formal öhdəlikləri deyil, həm də mənəvi, sosial və əxlaqi məsuliyyətləri də əhatə edə bilər. Məsələn, "Vətənə qarşı mükəlləfiyyətimiz var" cümləsində vətənə sevgi, sədaqət və vətəndaşlıq borcu ifadə olunur. Bu, sadəcə hüquqi bir öhdəlik deyil, həm də mənəvi bir borcdur.