Müqəddiməsiz sözü Azərbaycan dilində sifət və zərf kimi işlənərək, bir hərəkət və ya hadisənin giriş, əvvəlki hazırlıq və ya təqdimat olmadan, birbaşa başlanmasını bildirir. Etimoloji cəhətdən "müqəddimə" (ərəb mənşəli söz olub, "əvvəl, giriş, ön söz" mənalarını verir) sözünün "siz" (mənfiliyi bildirən şəkilçi) şəkilçisi ilə birləşməsindən əmələ gəlib.
Sifət kimi işləndikdə, "müqəddiməsiz" sözü bir əsərin, nitqin, məruzənin və ya başqa hər hansı bir təqdimatın giriş hissəsinin olmamasını, birbaşa mövzuya keçilməsini ifadə edir. Məsələn, "Müqəddiməsiz roman" deyəndə, romanın hekayəyə dərhal başlamasını, heç bir giriş hissəsinin olmamasını nəzərdə tuturuq. "Müqəddiməsiz məktub" ifadəsi də oxşar mənaya malikdir - məktubun əsas mövzuya dərhal toxunmasını bildirir. Bununla yanaşı, bu söz əsərin quruluşunu və üslubunu da bildirə bilər. Məsələn, "müqəddiməsiz, kəskin üslub" ifadəsində kəskinlik və birbaşa danışma ifadə olunur.
Zərf kimi işləndikdə isə "müqəddiməsiz" sözü bir hərəkətin və ya hadisənin necə başlandığını göstərir. Məsələn, "Müqəddiməsiz danışmaq" ifadəsi heç bir giriş olmadan, birbaşa mövzuya toxunaraq danışmaq mənasını verir. "Müqəddiməsiz başlayıb danışdı" cümləsində də bu məna aydın şəkildə öz əksini tapır. Həmçinin, "müqəddiməsiz hərəkət etmək" ifadəsi də mövcuddur və gözlənilmədən, qəfil hərəkət etmək mənasını daşıyır.
Qısacası, "müqəddiməsiz" sözü həm yazılı, həm də şifahi nitqdə geniş işlənən bir söz olub, həm əsərin strukturuna, həm də danışıq üslubuna və hərəkətin xarakterinə aid məlumat verir. Bu sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edə bilir.