Müqəddimə (ər. مقدمّة - muqaddima) sözü ərəb mənşəlidir və "əvvəl gələn, öncül, giriş" mənalarını ifadə edir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "hər hansı bir əsərin başlanğıcı, giriş hissəsi" kimi izah olunsa da, mənası daha geniş və çoxşaxəlidir.
Müqəddimə, əsasən bir əsərin, mətnin, çıxışın və ya hadisənin başlanğıcında yer alan və əsas məzmuna giriş xarakteri daşıyan hissədir. Bu hissədə əsərin mövzusu, məqsədi, strukturu, metodu, yazılma səbəbləri, ədəbiyyat müəllif tərəfindən oxucuya qısa və aydın şəkildə təqdim olunur. Bəzən müqəddimədə əsərin yazılma tarixi, araşdırmanın metodologiyası, istifadə olunan mənbələr barədə də məlumat verilir. Müqəddimənin uzunluğu və məzmunu əsərin növündən, həcmindən və məqsədindən asılı olaraq dəyişə bilər.
Müqəddimənin funksiyaları aşağıdakılardır:
- Oxucuya əsərin mövzusu və məqsədini aydın şəkildə çatdırmaq;
- Əsərin strukturu və məzmunu haqqında ümumi bir təsəvvür yaratmaq;
- Əsərin əsas hissəsinin daha yaxşı başa düşülməsinə kömək etmək;
- Oxucu ilə müəllif arasında bir körpü rolunu oynamaq;
- Müəllif tərəfindən aparılan araşdırmalar və istifadə olunan mənbələr haqqında məlumat vermək (elmi əsərlərdə).
Müqəddimənin işlənməsi əsərin üslubuna və janrına uyğun olmalıdır. Elmi əsərlərdə müqəddimə daha ciddi və rəsmi bir dildə yazılırken, bədii əsərlərdə daha sərbəst və poetik ola bilər. Misal üçün: "Kitabın müqəddiməsi oxucuya əsərin məzmunu haqqında ümumi bir təsəvvür verdi", "Konsertin müqəddiməsi çalındıqdan sonra pərdə qalxdı", "Proqramın müqəddiməsində onun funksiyaları izah olunmuşdur". Bu nümunələrdə göründüyü kimi, "müqəddimə" sözü həm yazılı, həm də şifahi əsərlərə, həm də proqram və s. kimi texniki məhsullara aid edilə bilər.