izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mürəkkəbqabı (köhn. mürəkkəb tökməyə məxsus qab) – qələmlə yazı yazmaq üçün istifadə olunan mürəkkəbin saxlanılması və tökməsi üçün nəzərdə tutulmuş qabdır. Klassik mənası "mürəkkəb qabı" ifadəsindən törəyərək, mürəkkəbi özündə ehtiva edən və yazı prosesində istifadə olunan hər hansı bir qabı ifadə edir. Bu qablar müxtəlif ölçülərdə, formalarda və materiallardan (məsələn, metal, keramika, taxta, şüşə) hazırlana bilərdi. Bəzi mürəkkəbqabılar sadəcə qab kimi istifadə olunarkən, bəziləri daha mürəkkəb quruluşa malik olub, mürəkkəbin axma sürətini tənzimləmək üçün mexanizmlərə sahib ola bilərdi.

Tarixən, mürəkkəbqabıları əsasən yazı masaları üzərində yerləşdirilir və həm yazı avadanlığının bir elementi, həm də yazı masasının bəzəyi kimi fəaliyyət göstərirdi. Yuxarıda verilən nümunə cümləsində ("Stolun üstündə mürəkkəbqabı, qələm və balaca bir ayna görünürdü") olduğu kimi, mürəkkəbqabı, qələm və ayna kimi əşyalar bir yazı dəsti kimi təsəvvür olunur və o dövrün yazı mədəniyyətinin tərkib hissəsi kimi təqdim olunur. Sözün işlənməsindən aydın görünür ki, burada mürəkkəbqabı adi bir qab kimi deyil, yazı prosesində vacib bir əşya kimi təsvir olunur.

Mürəkkəbqabı sözü "mürəkkəb" və "-qabı" morfemlərindən təşkil olunmuşdur. "Mürəkkəb" fars mənşəli olub, "qarışmış, qarışıq" mənasını verir və burada xüsusi hazırlanmış yazı mayesi mənasında işlənir. "-qabı" isə türk mənşəli bir şəkilçi olub, "qab, konteyner" mənasını bildirir. Beləliklə, mürəkkəbqabı sözü fonetik, leksik və qrammatik baxımdan aydın və məntiqi bir struktur əsasında qurulmuşdur.

Müasir dövrdə, kompüter və digər texnologiyaların yayılması ilə əlaqədar olaraq, mürəkkəbqabı sözü daha çox tarixi bir termin kimi istifadə olunur. Lakin, ədəbiyyatda, tarixi romanlarda və ya müəyyən kontekstlərdə bu söz hələ də öz aktuallığını qoruyub saxlayır və oxucunun keçmişə səyahət etməsinə, o dövrün atmosferini hiss etməsinə kömək edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz