izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Müsaid (ər. مناسب - munasib) sifəti əsasən "uyğun", "əlverişli", "münasib" və bir işin, hadisənin baş verməsinə imkan verən mənalarını ifadə edir. Klassik ərəb dilindən gələn bu söz, Azərbaycan dilində geniş yayılmış və müxtəlif kontekstlərdə işlədilən bir leksik vahiddir. Əsas mənası bir şeyin başqa bir şeyə uyğun gəlməsi, onun üçün əlverişli və münasib olmasıdır. Bu uyğunluq həm fiziki, həm də məcazi mənada ola bilər.

Müsaid sözünün işlənməsinə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:

  • Fiziki mənada: "Hava bu gün gəzintiyə müsaiddir." (Hava şəraiti gəzinti üçün uyğundur.) "Torpaq əkin üçün müsaid deyil." (Torpaq əkin üçün uyğun deyildir.)
  • Məcazi mənada: "Şərait onun təhsil almasına müsaid deyildi." (Şərait onun təhsil almasına imkan vermirdi.) "Onun əhvali-ruhiyyəsi söhbətə müsaid deyildi." (Onun əhvali-ruhiyyəsi söhbət üçün uyğun deyildi.) "Vaxt müsaid olduqda sizi ziyarət edəcəm." (Vaxtım olduqda sizi ziyarət edəcəm.)

Göründüyü kimi, "müsaid" sözü həm obyektiv (hava, torpaq kimi) həm də subyektiv (əhval-ruhiyyə, şərait kimi) amillərə aid olaraq işlənə bilir. "Müsaid" sözü "əlverişli", "uyğun", "münasib" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilsə də, bəzən bu sinonimlər onun ifadə etdiyi incə mənanı tam olaraq verə bilmir. Məsələn, "müsaid şərait" ifadəsi sadəcə "əlverişli şərait" ifadəsindən daha geniş bir məna çalarını əhatə edərək imkan verən, kömək edən şərait mənasını daha güclü ifadə edir.

Qeyd etmək lazımdır ki, "müsaid" sözü "əleyhinə" mənası olan bir sözlə birlikdə işlənərkən mənfi məna kəsb edir: "İşə müsaid olmayan şərait" kimi.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz