Mütarikə (ər. مُتَارَكَة - mutāraka) sözü ərəb mənşəlidir və "qarşılıqlı tərk etmə", "bir-birini buraxma" mənasını ifadə edir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "hər iki tərəfin razılığı ilə müharibənin müvəqqəti olaraq kəsilməsi, dayandırılması" kimi tərif olunsa da, mənası daha genişdir və müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar daşıya bilər.
Əsas mənası, hər iki tərəfin qarşılıqlı razılığı ilə, müəyyən bir müddətə düşmənçiliklərin dayandırılmasıdır. Bu, yalnız silahlı münaqişələrə deyil, həmçinin digər növ münaqişələrə, məsələn, siyasi mübahisələrə, ticarət mübahisələrinə də şamil edilə bilər. Mütarikə, müharibənin tam dayandırılması (barış) deyil, sadəcə müvəqqəti bir fasilədir. Tərəflər mütarikə dövründə razılaşdırılmış şərtlərə riayət edirlər və münaqişənin əsas səbəbləri həll olunmadığı üçün münaqişənin yenidən başlaması ehtimalı həmişə qalmaqdadır.
Mütarikənin müddəti və şərtləri münaqişə tərəfləri arasında bağlanmış müqavilədə (atəşkəs müqaviləsi kimi) müəyyən edilir. Bu müqavilə, tərəflərin mütarikə dövründə nələri edə biləcəyini və nələri edə bilməyəcəyini tənzimləyir. Məsələn, tərəflər hərbi qüvvələrini geri çəkmək, əsirləri azad etmək, yaralıları müalicə etmək və ya humanitar yardımların çatdırılmasını təmin etmək kimi öhdəliklər götürə bilərlər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Düşmən tərəfləri arasında mütarikə elan edildi.
- Uzun müddət davam edən münaqişədən sonra nəhayət mütarikə əldə edildi.
- Mütarikənin əsas məqsədi tərəflər arasında danışıqlar aparmaq və sülh yolu ilə həll tapmaqdır.
- Tərəflər mütarikə etmək üçün danışıqlar masasına əyləşdilər.
Beləliklə, "mütarikə" sözü sadəcə müharibənin dayandırılması deyil, qarşılıqlı razılıqla, müəyyən şərtlər əsasında müvəqqəti olaraq düşmənçiliklərin kəsilməsi deməkdir və bu, müxtəlif münaqişə növlərinə tətbiq oluna bilər.