Nallanmış sözü Azərbaycan dilində bir sifət olub, əsasən heyvanların, xüsusilə də atların ayaqlarına nal vurulduğunu bildirir. Lüğətlərdəki "nal vurulmuş; nallı" tərifi qısadır və sözün əhatə etdiyi mənaların tamlığını əks etdirmir. Daha dəqiq və geniş izah aşağıdakı kimidir:
Mənşəyi: "Nallanmış" sözü "nal" və "-lanmış" şəkilçilərindən əmələ gəlmişdir. "Nal" sözü fars mənşəli olub, atın ayağına vurulan dəmir parçasını ifadə edir. "-lanmış" isə fəal iştirakçı şəkilçisidir və "nal vurulmuş olma" halını bildirir. Beləliklə, "nallanmış" sözü bir əməlin nəticəsini, yəni nal vurma əməlinin yerinə yetirilməsini ifadə edir.
Mənası: "Nallanmış" sözü əsasən atların ayaqlarına nal vurulduğunu bildirir, lakin məcazi mənada da işlənə bilər. Dəqiq mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər:
- Birbaşa mənası: Atın ayaqlarına nal vurulmuş, nalları olan. Misal: "Nallanmış at sürətlə qaçdı."
- Məcazi mənası: Hər hansı bir şeyə möhkəm, etibarlı şəkildə bərkidilmiş, hazırlanmış, təmin olunmuş. Misal: "Layihə nallanmış bir komanda tərəfindən həyata keçirildi." (Yəni, layihənin həyata keçirilməsi üçün lazımi resurslar və insanlar təmin olunmuşdur.)
Cümlədə işlənməsi: "Nallanmış" sözü cümlədə sifət kimi işlənir və müxtəlif hallarda istifadə oluna bilər:
- Nallanmış atlar yarışa hazırlaşırdılar. (Birbaşa məna)
- Nallanmış plan əsasında işlər davam etdi. (Məcazi məna)
- O, nallanmış bir qapının arxasında gizləndi. (Məcazi məna, möhkəm qapı mənasında)
- Nallanmış ayaqları ilə sürətlə addımladı. (Birbaşa məna)
Qısacası, "nallanmış" sözünün yalnız "nal vurulmuş" mənası ilə kifayətlənmək düzgün deyil. Sözün məcazi mənalarını və cümələr daxilində istifadəsinin müxtəlifliyini nəzərə almaq lazımdır.