izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nazikdişli sözü "narındişli" sözünün sinonimidir və əsasən incə dişli, yəni dişləri aralı və nazik olan daraqlar üçün işlədilir. Lüğətlərdəki qısa izah kifayət etmir. Daha geniş izahda, "nazikdişli" sözünün semantik sahəsini darağın fiziki xüsusiyyətinin - dişlərinin incə və aralı olmasını vurğulamaqla yanaşı, bu xüsusiyyətin yaratdığı effektə də diqqət yetirmək lazımdır. Yəni nazikdişli daraq saçı daha yumşaq, incə şəkildə darayır, sıx dişli daraqdan fərqli olaraq baş dərisinə zərər verməyəcək qədər yumşaq təsir göstərir. Bu sözün əsas mənası darağın incə dişləridir, ancaq məcazi mənada, hər hansı bir alətin incə, dəqiq işləmə qabiliyyətini də ifadə edə bilər.

Etimoloji baxımdan, "nazik" sözünün "incə", "nazlı", "zərif" mənalarını, "dişli" sözünün isə "dişləri olan" mənasını nəzərə alsaq, "nazikdişli" sözünün mənşəyi açıq-aşkar olur. Sözün birləşməsi, incə dişlərin mövcudluğunu ifadə edən təsviri bir xüsusiyyəti bildirir.

Cümlədəki işlənməsinə baxaq: "Ana başımı dizinin üstünə qoyub gah sığallayır, hərdən də saçımı yuyub nazikdiş daraqla darayırdı." Bu cümlədə "nazikdişli" sözü, ana övladına qarşı olan həlim, qayğıkeş münasibətini vurğulamaq üçün istifadə olunmuşdur. Nazik dişli darağın yumşaq təsiri, ananın incə və diqqətli davranışına metafora olaraq işlənir.

Başqa nümunələr:

  • Onun əlindəki nazikdişli daraq, saçlarını zərifcə darayaraq, səliqəli bir görünüş yaratdı. (burada fiziki xüsusiyyət ön plandadır)
  • Nazikdişli bir bıçaqla taxta oymaq, böyük səbr və dəqiqlik tələb edir. (burada məcazi mənada, incəlik və dəqiqlik vurğulanır)

Beləliklə, "nazikdişli" sözü yalnız daraqlarla deyil, həm də digər incə dişləri olan alətləri, hətta məcazi mənada, incə və dəqiq işləməyi tələb edən prosesləri ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. Sözün kontekstə uyğun olaraq dəqiq və geniş mənalarda işlənməsi onun Azərbaycan dilindəki zəngin leksik ehtiyatının bir əlamətidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz