Nərgiz (fars. əsli yun.) – Ətirli ağ və ya sarı çiçəkləri olan soğanaqlı bir bitki növüdür. Terminin etimologiyasına nəzər salsaq, fars dilindən keçərək Azərbaycan dilinə daxil olduğunu görürük, əsl kökü isə qədim yunan dilinə dayanır. Yunan dilindəki ilkin kökün dəqiq müəyyən edilməsi müzakirə mövzusudur, lakin əksər tədqiqatçılar narsist çiçəyi ilə əlaqəli bir kökdən törədiyini düşünürlər. Bu da çiçəyin gözəlliyi və özünə vurğunluğu ilə əlaqələndirilən simvolik mənalarının olması ilə izah oluna bilər.
Botaniki baxımdan nərgiz, Narcissus cinsinə aid olan, əsasən qış və yaz aylarında çiçəklənən, uzunsov yarpaqları və borulu tacı olan soğanaqlı bir bitkidir. Çiçəklərinin rəngi ağ, sarı, narıncı və ya bu rənglərin müxtəlif kombinasiyalarından ibarət ola bilər. Nərgiz müxtəlif növ və sortlarda mövcuddur, hər biri özünəməxsus xüsusiyyətlərlə fərqlənir.
Ədəbiyyatda nərgiz, gözəllik, incəlik, əzəmət və ya təkəbbür kimi məcazi mənaları ifadə etmək üçün işlədilir. Aşıq Ələsgərin misalında olduğu kimi, "Nərgizi, bənövşəni; Qəddinə heyran elədin!" beytində nərgiz, bənövşə ilə yanaşı gözəlliyin, dəyərli və nadir bir çiçəyin simvolu kimi təqdim olunur. Bu mənada nərgiz, insanın gözəl və cəlbedici görünüşünü, xüsusilə də qadın gözəlliyini təsvir etmək üçün metafora kimi istifadə olunur.
Digər nümunələrə nəzər salsaq, nərgiz həm də təkəbbür və özünə vurğunluğu ifadə edə bilər. Bu, çiçəyin adının yunan mifologiyasındakı Narsist əfsanəsi ilə əlaqəsi ilə əlaqədardır. Beləliklə, nərgiz sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalar daşıyır və işlədilmə üslubundan asılı olaraq fərqli duyğuları ifadə edə bilir.