Nisbət sözü, Azərbaycan dilində geniş məna çalarlarına malik olan mürəkkəb bir leksik vahiddir. Əsasən "münasibət", "bağlantı", "qarşılaşdırma", "tənasüb" və "mənsubiyyət" kimi mənaları əhatə edir. Lüğətlərdə verilən mənaların daha geniş və dəqiq şəkildə izahı aşağıdakı kimidir:
1. Qarşılaşdırma, müqayisə: Bu mənada "nisbət" sözü iki və ya daha çox varlığın, hadisənin və ya keyfiyyətin bir-biri ilə müqayisəsini, onların arasındakı fərq və oxşarlıqları ifadə edir. Verilən nümunədə olduğu kimi ("Zəki Məmmədbağıra nisbətən çox qüvvətli idi"), Zəkinin gücü Məmmədbağırın gücü ilə müqayisə olunur və Zəkinin daha güclü olduğu vurğulanır. Bu mənada "nisbətən", "müqayisədə", "qarşılaşdırmada" kimi ifadələrlə əvəz oluna bilər. Digər nümunələr: "Boyuna nisbətən çox arıqdır.", "Yaşına nisbətən çox cavandır."
2. Bağlılıq, əlaqə, münasibət: Bu mənada "nisbət" sözü iki və ya daha çox varlıq, hadisə və ya anlayış arasında mövcud olan əlaqəni, bağlılığı, münasibəti ifadə edir. Məsələn, "ailə nisbəti", "qohumluq nisbəti", "məsafə nisbəti" kimi ifadələrdə bu məna öz əksini tapır. Bu kontekstdə "nisbəti" "ilə bağlı", "ilə əlaqədar", "münasibətilə" kimi ifadələrlə əvəz oluna bilər.
3. Səbəb, görə: Verilmiş nümunədə ("Bizə, ya nə nisbətlə töhmət gəlir?") "nisbət" sözü səbəb, "görə" mənasında işlənir. Yəni töhmətin səbəbinin soruşulması ifadə olunur. Bu mənada "üzründən", "səbəbindən", "üçün" kimi sözlərlə əvəz oluna bilər.
4. Tənasüb, proporsiya (riyazi mənada): "Nisbət" sözü riyaziyyatda iki kəmiyyətin bir-birinə olan əlaqəsini ifadə edir. Məsələn, "iki ilə üç arasındakı nisbət". Bu mənada digər dillərdə olduğu kimi Azərbaycan dilində də riyazi termin kimi işlədilir.
Etimalogiyası: "Nisbət" sözü ərəb mənşəlidir ("نسبة") və əsasən "bağlantı", "əlaqə", "münasibət" mənalarını ifadə edir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir və zaman keçdikcə məna çalarları zənginləşmişdir.