Noxta sözü Azərbaycan dilində minik heyvanlarının (əsasən at, eşşək, dəvə kimi) başının idarə olunması üçün istifadə olunan kəndir, qayış və ya digər oxşar vasitələri bildirir. Bu vasitə heyvanın başını yönəltmək, idarə etmək və bəzən də yük daşımaq üçün istifadə olunur. Noxta müxtəlif materiallardan (dəri, kətan, ipək və s.) hazırlana bilər və bəzən bəzək elementləri ilə bəzədilir.
Sözün etimologiyası haqqında dəqiq məlumatlar məhduddur, lakin türkcə köklərə malik olması ehtimal edilir. "Noxta" sözünün mənası ilə "nəzarət", "idarəetmə" kimi anlayışlar arasında semantik əlaqə müşahidə olunur. Belə ki, noxta vasitəsi ilə heyvanın hərəkətləri nəzarətə alınır və idarə edilir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- Atçının əlindəki noxta heyvanı sakitcə yönəltməyə imkan verirdi.
- Qoca at belə noxta olmadan sakitcə gedirdi, təcrübəli idi.
- Eşşəyin noxtası köhnəlmiş və cırılmışdı.
- Ata sözündə qeyd edildiyi kimi, "At almamış noxta davası edir" ifadəsi əldə olmayan bir şey üçün qabaqcadan mübahisə etməyin mənasızlığını bildirir.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, "noxta" sözü sadəcə bir kəndir və ya qayışdan daha çox, heyvanın idarə olunması üçün istifadə olunan bir vasitəni, həmçinin heyvan sahibi ilə heyvan arasındakı əlaqəni və nəzarəti simvolizə edir. Ata sözündə istifadəsi isə bu sözün mənalı çalarlarını daha da genişləndirir.