Novator [lat. novator – yenilik yaradan] sözü hər hansı bir fəaliyyət sahəsində (elm, texnika, incəsənət, ictimai-siyasi həyat və s.) özündən əvvəlki ənənələrdən, qəbul olunmuş normalardan və ya köhnəlmiş üsullardan kənara çıxaraq yeni, mütərəqqi fikirlər, prinsiplər, nəzəriyyələr, metodlar və ya texnologiyalar irəli sürən və onların tətbiqini həyata keçirən şəxsi ifadə edir. Novator, sadəcə yeni bir şey təklif etməklə kifayətlənmir; o, özünün yeniliyini cəmiyyətə təqdim etmək, onun qəbul olunmasını təmin etmək üçün müəyyən səylər göstərir və müqavimətlərlə üzləşməyə hazırdır.
Novatorluq inkişafın mühərrikidir və cəmiyyətin tərəqqisinə, elmin inkişafına, texnologiyanın yüksəlişinə və sənətin zənginləşməsinə səbəb olur. Lakin, hər bir yenilik mütləq müsbət deyildir. Bəzi novator yanaşmalar, əvvəlki sistemlərin üstünlüklərini nəzərə almadan tətbiq olunduqda, mənfiliklərə də səbəb ola bilər. Buna görə də novator ideyaların tətbiqi zamanı hərtərəfli təhlil və diqqətli qiymətləndirmə vacibdir.
Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilər. Məsələn, "O, təhsildə novator metodlar tətbiq edirdi" cümləsində novator, təhsil sahəsində yeni və effektiv metodların tətbiqçisi kimi təqdim olunur. Digər bir nümunədə isə, "Onun novator ideyaları başlanğıcda qarşılandı, lakin sonradan geniş qəbul olundu" cümləsində novatorun ideyalarının ilkin müqavimətlə qarşılaşması və sonra geniş qəbul olunması vurğulanır. Beləliklə, novator sözü həm müsbət, həm də müəyyən mənada riskli bir tərəqqipərəst yanaşmanı ifadə edir.
Qeyd edək ki, "novator" sözü "yenilikçi" sözü ilə sinonim kimi istifadə oluna bilər, lakin "yenilikçi" daha geniş məna kəsb edir və hər hansı bir yeni elementin tətbiqini ifadə edərkən, "novator" sözü daha çox sistemli, fundamental yenilikləri, əsaslı dəyişiklikləri ifadə edir. "Novator" daha çox yaradıcı düşüncə tərzinə malik olan, öz ideyalarını müdafiə etməyə hazırlıqlı olan, təkmilləşdirmələrə açıq olan şəxsləri xarakterizə edir.