izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Növrəstə sözü fars mənşəlidir (نوباوسته). Azərbaycan dilinə fars dilindən keçmişdir. Lüğətlərdə əsasən "həddi-büluğa yetmiş, cavan, gənc" mənasında izah olunsa da, bu tərif tam şəkildə sözün ifadə etdiyi incəlikləri əhatə etmir. Əslində, "növrəstə" sadəcə "gənc" mənasından daha çox şey ifadə edir. O, "yeni çiçək açmış", "gözəl və cazibədar gənclik" mənasını da özündə ehtiva edir. Sözün tərkibindəki "növ" və "rəstə" komponentlərinin mənaları bir-birinə əlavə olaraq, "yeni yetişmiş, yeni əmələ gəlmiş gözəllik" kimi bir məna yaradır. Bu, sadəcə fiziki gənclikdən daha çox, ruhun, qəlbin, həyatın təzəliyini, təravətini və gözəlliyini vurğulayır.

Beləliklə, "növrəstə" sözü, "gənc" və ya "cavan" sözlərinin sinonimi olmaqla yanaşı, onlardan semantik olaraq fərqlənir. "Gənc" və "cavan" daha çox yaşa aid bioloji bir faktı ifadə edərkən, "növrəstə" bu yaş mərhələsinin gözəllik, təravət, cazibə və ümidlə dolu tərəfini ön plana çıxarır. Bu fərq, sözün ədəbi əsərlərdə işlənməsində aydın şəkildə görünür.

Misal üçün, "növrəstə qız" deyəndə sadəcə gənc qız yox, gözəl, incə, cazibədar, təravətli bir qız təsəvvür edilir. "Növrəstə oğlan" ifadəsi də oxşar şəkildə, qüvvətli, həyat dolu, gələcəyə ümidlə baxa bilən bir gənci ifadə edir. Verilən misal şeirdə ("Onda görürsən yıxılıb yanbayan; Bir neçə növrəstə cavan laybalay") isə, "növrəstə cavan" ifadəsi, tragedik bir hadisə fonunda gənclik illərinin gözəlliyinin itirilməsini daha da güclü şəkildə vurğulayır. "Cavan" sözü ilə birlikdə işlənməsi, sözün "gənclik" mənasını daha qabarıq şəkildə ortaya qoyur, lakin eyni zamanda, "növrəstə"nin əlavə etdiyi poetik və emosional dərinliyi də qoruyub saxlayır.

Qısaca, "növrəstə" sözü, fars dilindən Azərbaycan dilinə keçmiş semantik olaraq zəngin bir söz olub, sadəcə yaşa aid fiziki bir keyfiyyətdən daha çox, gəncliyin gözəllik, təravət, və ümid dolu mənasını ehtiva edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz