izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nursaçan (sifət): Bu söz, "nur" (işıq, nuraniyyət, ilahi qüvvə) və "saçan" (yaymaq, səpmək, yayılmaq mənasını verən fellərin bir-birinə qoşulması ilə əmələ gəlmiş bir söz birləşməsidir. Əsasən poetik üslubda işlədilir və şəxs, yer, hadisə və ya cisimlərin parlaqlığını, nuraniyyətini, ilahi bir işıq və ya qüvvə ilə dolu olmasını ifadə edir. Yalnız "işıq saçan" mənasından daha geniş və əhatəli bir anlam ifadə edir. "İşıq saçan" daha çox fiziki bir işıq mənbəyini təsvir edərkən, "nursaçan" ruhən, mənəvi cəhətdən də parlaqlıq, müqəddəsliyi ifadə edə bilir.

Mənası "işıq saçan", "ziya saçan", "nur səpən" kimi təriflərlə tam əhatə olunmasa da, bu təriflər əsas mənasını ifadə edir. "Nursaçan" sözünün daha dəqiq mənası, mövzuya görə dəyişə bilsə də, həmişə müsbət bir konnoatasiyaya malikdir. Bu sözün ifadə etdiyi nur, sadəcə fiziki bir işıq deyil, daha çox ilahi nur, kamillik, ruhani parlaqlıq anlamını da özündə ehtiva edir. Misal üçün, "Nursaçan bir şəxsiyyət" deyərkən, həm fiziki görünüşünün cazibədarlığını, həm də mənəvi keyfiyyətlərinin gözəlliyini nəzərdə tutmaq olar.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "nur" sözünün ərəb mənşəli olduğunu görərik. "Saçan" isə qədim türk mənşəli bir felldir. Beləliklə, "nursaçan" sözü iki fərqli dil ailəsinə aid sözlərin birləşməsindən əmələ gəlmişdir və bu, sözün zəngin məna ehtiva etməsinə səbəb olmuşdur.

Bayatıda verilən "Qoca Qaf dağından Şərqə nursaçan; Şanlı bir dövlətsən, azad, bəxtiyar" misalında "nursaçan" sözü, Qaf dağından şərqə doğru yayılan, əzəmətli və parlaq bir dövləti təsvir edir. Burada "nursaçan" sözü, həm dövlətin coğrafi mövqeyini, həm də onun şərəfini, qüdrətini, azadlığını ifadə edir. Yəni, buradakı "nur" sadəcə işıq deyil, daha çox şan-şöhrət, qüdrət, ululuq mənasını da ehtiva edir.

Qısacası, "nursaçan" sözü sadəcə "işıq saçan" mənasından daha geniş bir məna kəsb edir və poetik üslubda müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunaraq, parlaqlıq, şərəf, qüdrət, müqəddəsliyi ifadə edə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz