izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Onbaşı sözü, Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir. Birinci və müasir mənası fəhlə qruplarına rəhbərlik edən şəxsi ifadə edir. Bu mənada onbaşı, bir qrup fəhlənin işinin təşkili, idarə edilməsi və nəzarəti ilə məşğul olan, onlara tapşırıq verən və işin düzgün icrasını təmin edən kəsə deyilir. Burada rəhbərlik funksiyası, texniki bacarıqlardan çox, təşkilati və idarəetmə qabiliyyətlərini əhatə edir. Məsələn, “Tikinti meydançasında onbaşı işçilərə təlimat verirdi” cümləsində olduğu kimi.

İkinci mənası isə tarixi və köhnəlmiş bir məna olub, əsgəri terminologiyaya aiddir. Bu mənada onbaşı, 10 əsgərlik bir qrupa rəhbərlik edən aşağı rütbəli hərbi qulluqçu deməkdir. Müasir Azərbaycan ordusunda bu rütbə yefreytorla əvəz olunmuşdur. Lakin tarixi kontekstlərdə, xüsusilə də XX əsrin əvvəllərinə aid mənbələrdə onbaşı sözü hələ də bu mənada rast gəlinir. Məsələn, “Onbaşı qəzəblə əmrlərini yerinə yetirməyən əsgərlərə qışqırırdı” cümləsi bu mənanı nümayiş etdirir.

Onbaşı sözünün etimologiyasına nəzər salsaq, "on" və "başı" sözlərindən meydana gəldiyini görərik. "On" sayı "10"-u, "başı" isə rəhbərliyi, başçılığı ifadə edir. Beləliklə, sözün düz mənası "on nəfərin başçısı" deməkdir. Bu, həm fəhlə qruplarına, həm də əsgər dəstələrinə tətbiq olunan ümumi bir termindir.

Qeyd edək ki, hər iki mənada işləndikdə onbaşı sözü, tabeçiliyində olan qrup üzvləri ilə müəyyən dərəcədə rəhbərlik əlaqəsini ifadə edir, lakin bu rəhbərliyin səlahiyyətləri və mahiyyəti fəhlə qruplarında və hərbi dəstələrdə fərqlənə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz