Ortancıl sifəti, əsasən qardaş və bacı kimi qohumluq əlaqələrində istifadə olunan bir söz olub, “böyüklə kiçik arasında olan” mənasını verir. Bu mənada “orta” sözü ilə sinonimdir, lakin “orta” sözündən fərqli olaraq, yalnız ailə üzvlərinin sıralanmasında, xüsusilə də qardaş və bacıların böyüklük-kiçiklik ardıcıllığında işlədilir. "Orta" daha geniş mənada, hər hansı bir sıra və ya miqdarın tam ortasında olanı ifadə edərkən, "ortancıl" yalnız qardaş-bacı münasibətləri kontekstində işlənir.
Sözün mənşəyi türk dillərindən gəlmədir. "Orta" kökünə "-ncıl" şəkilçisinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. "-ncıl" şəkilçisi, bir şeyi başqalarından fərqləndirən keyfiyyəti, xüsusiyyəti bildirir. Beləliklə, "ortancıl" sözü, bir sıra içərisində ortasında olan, lakin bu xüsusiyyətinə görə digərlərindən fərqlənən bir fərdə işarə edir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
• Ortancıl qardaşı həmişə mübahisələri sakitləşdirirdi.
• Ailədə üç qız var idi: böyük, kiçik və ortancıl.
• Ortancıl qız öz bacıları arasında ən sakit idi.
• Mətndə verilmiş "Ortancıl oğul düşmənin hücumundan qorxub qaçdı" cümləsi, sözün qardaşlar arasında yerini göstərməklə yanaşı, oğlun ailədəki mövqeyinin və davranışının da bir təsvirini verir. Bu cümlə, ortancıl oğlun bəlkə də böyük qardaşının qətiyyətindən və ya kiçik qardaşının təcrübəsizliyindən fərqli olaraq, qorxaq və qərarsiz olduğunu ifadə edir.
Qısacası, "ortancıl" sözü, sadəcə bir sıra içərisindəki orta yeri deyil, həm də bu yerin ailə dinamikası və fərdin xarakteri ilə əlaqəli olaraq ifadə etdiyi mənaları da özündə əks etdirən zəngin bir leksik vahiddir.