izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ovsar sözü fars mənşəli olub, Azərbaycan dilində əsasən dəvə noxudunun (Astragalus cinsinə aid bitkilərin toxumlarının) adı kimi işlənir. Lüğətlərdə verilən qısa izahlar onun yalnız "dəvə noxudunun" sinonimi olduğunu göstərsə də, reallıqda istifadə sahəsi daha genişdir. Ovsar termini dəvə noxudunun müxtəlif növlərini, xüsusilə də quraqlıq və sərt iqlim şəraitində bitən, xırda və sərt toxumlu növlərini əhatə edir. Bəzən bu termin dəvə noxuduna bənzəyən, lakin botaniki cəhətdən fərqli olan digər bitkilərin toxumlarına da aid edilə bilər, bu da regional dialekt variasiyalarından qaynaqlana bilər.

Məsələn, "Dəvə tanınmasa, ovsarı tanınar" atalar sözü dəvənin özünün yox, onun yeminin, yəni ovsarın tanınmasının vurğulanmasını göstərir. Bu, ovsarın geniş yayılmış və tanınmış bir məhsul olduğunu, hətta dəvənin özü bilinməsə belə, onun yeminin tanınacağını ifadə edir. Sözün mahiyyətinə diqqət edilsə, məsələn, “dəvənin ovsarını yedi” deyərkən məqsəd dəvənin dəvə noxudunu yediyini bildirməkdir, sadəcə bu ifadə daha poetik və məcazi bir tərzdə ifadə olunub.

"Dağların başından keçəmmir karvan; Ovsarı əlində ağlayır sarvan" misrasında isə ovsar daha çox səfərin çətinliyini və sarvanın (karvanbaşı) əziyyətini simvolizə edir. Burada ovsar, karvanın ərzaq ehtiyatının, səfərin davam etməsinin mümkünlüyünün simvolu kimi çıxış edir. Sarvanın ovsarı əlində ağlaması, yəni az qalan ərzaq ehtiyatının narahatlığı, səfərin çətin və uzun müddət davam etdiyini göstərir. Bu misalda ovsar, məcazi mənada, yalnız bir bitkinin toxumu deyil, həm də ümid və ehtiyat mənasını da özündə ehtiva edir.

Beləliklə, ovsar sözünün mənası sadəcə "dəvə noxudu" ilə məhdudlaşmır. O, kontekstə görə həm konkret (dəvə noxudunun müxtəlif növləri), həm də məcazi (ərzaq ehtiyatı, çətinlik, ümid) mənalarda işlənə bilər. Onun mənasının daha geniş və dəqiq şəkildə izahı, sözün dil tarixindəki inkişafı və müxtəlif ədəbi mətnlərdə istifadəsinə nəzər salmaqla mümkün olur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz