Palanlamaq (f.) Azərbaycan dilində geniş işlədilən bir feldir və əsasən heyvanların yük daşıması ilə bağlıdır. Lüğətlərdəki "Heyvanın dalına palan qoymaq; çullamaq" tərifi doğru olsa da, daha əhatəli bir izah tələb edir. Palanlamaq sözü, bir heyvanın belinə palan qoymaq, onu yükləməyə hazırlamaq və ya yük daşımasına məcbur etmək mənalarını özündə birləşdirir. Bu proses sadəcə palan qoymaqdan ibarət deyil, həm də heyvanın bədən quruluşuna və yükün ağırlığına uyğun olaraq palanın düzgün yerləşdirilməsini, təhlükəsizlik tədbirlərinin görülməsini əhatə edir. Həmçinin, palanlamaq hərəkəti heyvanın tabeçiliyini və yük daşımaq qabiliyyətini də nəzərdə tutur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "palan" sözünün farsca köklərə malik olduğunu görərik. "Palan" yük daşımaq üçün heyvanların belinə qoyulan bir növ taxtadan hazırlanmış əşyadır. Beləliklə, "palanlamaq" feli "palan" sözündən törəmiş və onun mənası ilə sıx bağlıdır. "Çullamaq" sözü ilə sinonim kimi göstərilsə də, "çullamaq" daha çox heyvanın ələ salınması, idarə edilməsi mənasında işlənir və tam sinonim deyildir. Palanlamaq daha konkret bir hərəkəti, yəni palanın yerləşdirilməsini ifadə edir.
Cümlədəki işlənməsinə baxaq: "[Mürşüdoğlu:] Öküzü palanlayıb göndərdim". Bu cümlədə "palanlamaq" feli, öküzün yük daşıması üçün hazırlandığını və göndərildiyini göstərir. Bu prosesdə öküzün belinə palan qoyulması, yükün yerləşdirilməsi və öküzün yoluna salınması kimi mərhələlər daxildir. Başqa bir nümunə olaraq "Kəndli atını palanlayaraq taxılı daşıdı" cümləsində palanlamağın yük daşımaq məqsədini açıq şəkildə ifadə etdiyini görə bilərik. Daha incə nüanslı cümlələr də qurula bilər: "Qoca əsrlərdən gələn ənənəyə görə eşşəyi diqqətlə, inciməsin deyə, palanladı". Bu cümlədə, palanlamaq hərəkətinin diqqət və ehtiyat tələb etdiyini vurğulayır.
Nəticə olaraq, "palanlamaq" sözü sadə bir hərəkətdən daha çox, bir prosesi, heyvanın yük daşımaq üçün hazırlanması və yüklənməsini əhatə edən kompleks bir əməliyyatı ifadə edir. Onun mənası, sözün işləndiyi kontekstdən asılı olaraq daha dəqiq təyin edilə bilər.