Palçıqlamaq feli, əsasən palçıqla əlaqəli iki əsas mənada işlənir. Birinci mənada, palçıq vurmaq, palçıq sürtmək, ya da daha geniş mənada, bir şeyə palçıq çəkmək, hər hansı səthə palçıq sürtməklə örtmək kimi başa düşülür. Bu mənada, hərəkət məqsədyönlüdür və nəticədə palçıq həmin səthə yapışdırılır. Məsələn, “Dəmirçinin əlləri işdən sonra palçıqlanmışdı” cümləsində palçıqlamaq feli iş prosesinin nəticəsini ifadə edir, “Divarı palçıqlamaq” cümləsində isə divara məqsədli olaraq palçıq çəkilməsi nəzərdə tutulur. Bu mənada sinonim kimi “malalamaq” sözü də işlənə bilər, lakin “malalamaq” daha çox bərk, yapışqan kütlələrlə əlaqəlidir.
İkinci mənada isə palçıqlamaq, palçığa bulamaq, palçıqlı olmaq, daha geniş mənada isə palçığa batmaq, palçıq içində qalmaq kimi başa düşülür. Bu mənada, palçıqla örtülmə prosesi daha çox passiv, istənilməyən bir hal kimi təsvir olunur. Mütləq məqsədyönlü bir hərəkət olmur. Məsələn, “Yağışdan sonra küçələr palçıqlanmışdı” cümləsində palçıqlamaq feli təbii hadisənin nəticəsini ifadə edir. “Uşaqlar palçıqda oynayarkən palçıqlanmışdılar” cümləsində isə palçıqlamaq, palçıqla qarşılıqlı təmasın nəticəsində baş verən bir hadisəni ifadə edir. Bu mənada “bulaşmaq” sözü daha uyğun sinonim ola bilər.
Palçıqlamaq felinin mənşəyini izah etmək üçün “palçıq” sözünün kökünə müraciət etmək lazımdır. “Palçıq” sözü öz kökünə görə türk mənşəlidir və yer üzərindəki nəm torpağın adını ifadə edir. “-lamaq” isə fəal bir hərəkəti bildirən bir əlavədir. Beləliklə, palçıqlamaq sözü, palçıqla əlaqədar bir hərəkəti və ya halı ifadə edən bir tərkib feldir.