Passiv1 [lat. passivus – fəaliyyətsiz] mühasibat uçotunda, bir müəssisənin və ya təşkilatın borc öhdəliklərinin ümumi məcmusunu ifadə edən bir termindir. Bu, aktivlərin əksinə, müəssisənin başqalarına borclu olduğu və ya ödəməli olduğu məbləğləri, yəni onun öhdəliklərini əks etdirir.
Passiv, əsasən, müəssisənin maliyyə vəziyyətinin təhlilində istifadə olunur. Maliyyə hesabatlarında, balans hesabatında aktivlərlə birlikdə passiv də göstərilir və aktivlərlə passivin bərabərliyi balans tənliyinin əsasını təşkil edir (Aktiv = Passiv + Kapital). Beləliklə, passiv müəssisənin maliyyə mənbələrini, yəni borclarını, öhdəliklərini və kapitalını əks etdirir.
Passivin tərkibinə müxtəlif növ öhdəliklər daxildir: qısamüddətli borclar (məsələn, qısamüddətli kreditlər, hesablara ödəniləcək məbləğlər, vergi ödənişləri), uzunmüddətli borclar (məsələn, uzunmüddətli kreditlər, istiqrazlar), kapital (məsələn, səhmdar kapitalı, ehtiyat kapitalı). Passiv, müəssisənin maliyyə dayanıqlığını qiymətləndirmək üçün vacib bir göstəricidir. Yüksək passiv səviyyəsi müəssisənin yüksək borclanma səviyyəsini göstərir və maliyyə riskini artırır.
Passiv sözü latınca passivus sözündən götürülmüşdür və "fəaliyyətsiz", "əməliyyat aparmayan" mənasını verir. Mühasibat kontekstində isə, bu, aktivlərlə müqayisədə fəal rol oynamayan, əksinə, müəssisənin borc və öhdəliklərini ifadə edən mənaya malikdir. Belə ki, aktivlər müəssisənin idarə etdiyi vəsaitlərdirsə, passiv isə bu vəsaitlərin haradan əldə edildiyi, hansı mənbələr hesabına formalaşdığını göstərir.
Misallar:
"Müəssisənin passiv hissəsi əsasən uzunmüddətli kreditlərdən ibarət idi."
"Balans hesabatında aktivlərin və passivin bərabərliyi müşahidə olunur."
"Passivin yüksək olması müəssisənin maliyyə riskini artırır."