Pırtlaq sözü Azərbaycan dilində sifət kimi işlənir və əsasən "pırtlamış halda olan", "pırtlamış", "qabağa çıxmış", "dabanmış", "şişmiş" mənalarını ifadə edir. Sözün əsas mənası bir şeyin qabarıqlığı, şişkinliyi və ya irəli çıxıntılığını bildirir. "Pırt" felindən törəmişdir və felin mənası ilə sıx bağlıdır. "Pırtlamaq" felinin mənası "qabarmaq", "şişmək", "dabanmaq", "qabağa doğru irəliləmək" kimi tərcümə edilə bilər. Bu səbəbdən "pırtlaq" sifəti də bu mənaları özündə əks etdirir.
Misal olaraq verilən "pırtlaq qarın" ifadəsi qarının şişkin, qabarıq, normal halından daha iri olduğunu göstərir. Bu, ya qarın boşluğunda mayenin toplanması, ya da qarın əzələlərinin şişməsi səbəbindən ola bilər. Başqa bir nümunədə göstərilən "pırtlaq gözlər" isə gözlərin qabarıq, irəli çıxmış olduğunu, bəlkə də bir az şiş olduğunu bildirir. Bu, heyranlıq, qorxu və ya digər güclü emosiyaların təsiri altında ola bilər. Gözlərin quruluşu ilə bağlı olaraq da bu ifadə işlənə bilər.
"Pırtlaq" sözünün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, "pırtlaq əzələlər" deyərkən güclü və inkişaf etmiş əzələlər nəzərdə tutula bilər. Lakin "pırtlaq burun" deyərkən, burunun qeyri-adi dərəcədə qabarıq və ya şiş olduğunu anlarıq. Yəni, sözün mənası həmişə müsbət deyil və kontekstə görə mənfi və ya neytral məna da daşıya bilər. Sözün əsas xüsusiyyəti qabarıqlığı, şişkinliyi və ya irəli çıxıntılılığı vurğulamasıdır.
Qısaca olaraq, "pırtlaq" sözü morfoloji cəhətdən "pırt" felindən törəmişdir və əsasən bir şeyin qabarıqlığını, şişkinliyini, irəli çıxıntılılığını, yəni "pırtlamış" vəziyyətini bildirir. Kontekstdən asılı olaraq bu sifət müsbət, mənfi və ya neytral məna daşıya bilər.