Pırtlaşdırma sözü, "pırtlaşdırmaq" felindən törəmiş bir isimdir. Əsasən, bir şeyin, məsələn, bir toxumanın, bir səthin və ya bir materialın qırış-qırış, dəzgah-dəzgah, pırt-pırt görünüş alması prosesini və ya nəticəsini bildirir. Bu proses, adətən qırışdırma, büzüşdürmə və ya sıxışdırma yolu ilə həyata keçirilir. "Pırtlaşdırmaq" feli isə öz növbəsində, əşyanın xarici görünüşünə "pırt" əlavə etmək, onu "pırt" hala salmaq mənasını verir. "Pırt" sözü isə qırışmış, büzüşmüş, dəzgah-dəzgah görünüşü ifadə edir.
Pırtlaşdırma prosesi müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn, toxuculuq sənayesində pambıq parçanın pırtlaşdırılması, dərinin pırtlaşdırılması ilə onun daha qalın və möhkəm hala gətirilməsi, və ya bədii sənət əsərlərində (məsələn, heykəltəraşlıqda) materiala pırtlaşdırma effekti vermək üçün istifadə edilə bilər. Bununla yanaşı, məcazi mənada da istifadə edilə bilər; məsələn, bir planın pırtlaşdırılması onun qarışıq və anlaşılmaz hala gətirilməsini bildirə bilər.
Etimoloji baxımdan, "pırt" sözünün mənşəyi tam aydın deyil, lakin ehtimal ki, onomatopoetik (səsin təqlidindən əmələ gəlmiş) bir sözdür. Yəni, qırışan, büzüşən bir şeyin yaratdığı səsin təsviridir. "Pırtlaşdırma" sözünün törəməsi isə bu əsas kök sözün "-laşdırma" əlavəsi ilə isminə çevrilməsindən yaranır. Bu əlavə, bir prosesi və ya hərəkəti ifadə edir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- Paltarın qırışmasını aradan qaldırmaq üçün onu pırtlaşdırmağa çalışdı.
- Rəssam, əsərinə daha real görünüş vermək üçün gilə pırtlaşdırma effekti verdi.
- Planın pırtlaşdırılması işimizi çətinləşdirdi.
- Toxuculuqda pırtlaşdırma texnikası materialın möhkəmliyini artırır.