Psixoterapiya [yun. psyche – ruh, therapeia – müalicə] – ruhi xəstəliklərin və ya psixoloji problemlərin müalicəsi üçün istifadə olunan bir sıra üsul və texnikaların ümumi adıdır. Müalicənin əsasını xəstə ilə psixoloq və ya psixoterapevt arasında qurulan terapevtik münasibət və ünsiyyət təşkil edir. Bu ünsiyyət vasitəsilə xəstənin öz problemlərini daha yaxşı başa düşməsi, onların kök səbəblərini aşkar etməsi və daha səmərəli həll yolları tapması təmin edilir.
Psixoterapiya müxtəlif üsullardan istifadə edir, bunlara hipnoz, söhbət terapiyası (psixoanaliz, kognitiv-davranış terapiyası, humanist terapiya və s.), oyun terapiyası (uşaqlar üçün), ailə terapiyası və qrup terapiyası daxildir. Hər bir üsul müəyyən bir nəzəriyyəyə əsaslanır və müxtəlif problemlər üçün daha effektiv ola bilər. Məsələn, psixodinamik yanaşma keçmiş təcrübələrin təsirinə, kognitiv-davranış terapiyası düşüncə və davranış modellərinin dəyişdirilməsinə, humanist terapiya isə özünürealizasiya və şəxsiyyətin inkişafına yönəlir.
Psixoterapiyanın məqsədi yalnız simptomları aradan qaldırmaq deyil, həm də xəstənin özünü tanıması, özünə hörmətini artırması, həyat problemləri ilə mübarizə aparmaq üçün yeni bacarıqlar əldə etməsi və psixoloji rifahının yüksəldilməsidir. Müalicənin müddəti və intensivliyi xəstənin vəziyyətinin ağırlığından, seçilmiş terapiya üsulundan və digər amillərdən asılıdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, "psixi təsir" ifadəsi psixoterapiyanın bütün üsullarını əhatə etmir. Bəzi üsullar, məsələn, kognitiv-davranış terapiyası, əsasən rasional müzakirə və problem həll etmə bacarıqlarının inkişafına əsaslanır. Hipnoz isə psixoterapiyanın yalnız bir hissəsidir və hər zaman effektiv olmur.