Pulsuzluq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada maddi ehtiyatların, xüsusilə də pulun olmaması, yoxsulluq və kasıblıq kimi halları ifadə edir. Lüğətlərdə əsasən "kasıblıq, yoxsulluq; pulu olmayan adamın halı" kimi tərif olunsa da, mənası daha incə və çoxşaxəlidir. Sadəcə pulun olmaması deyil, həm də bunun nəticəsində yaranan sosial, iqtisadi və hətta psixoloji problemləri əhatə edir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "pulsuz" sözü "pul" və "suz" şəkilçisindən əmələ gəlib. "suz" şəkilçisi mənsubiyyəti, məxsusluğu bildirən və ya mənfi məna ifadə edən şəkilçidir. Beləliklə, "pulsuz" sözü "pulu olmayan" mənasını verir. "Pulsuzluq" isə bu sifətin isim formasını təşkil edir və "pulu olmaması halı" mənasını daşıyır.
Məşədi İbadın misalında olduğu kimi, "pulsuzluq" sadəcə maddi çətinlikləri deyil, həm də onun insan həyatına, xarakterinə, hətta fiziki vəziyyətinə olan təsirini də ifadə edir. "Pulsuzluq da cavanı qoca eylər" ifadəsi yoxsulluğun insanı qocaldıb, kövrəltdiyini, ümidsizliyə saldığını göstərir. Burada pulsuzluq yalnız maddi durum deyil, həm də mənəvi tükənmə, ruh düşkünlüyü kimi abstrakt anlayışları da əhatə edir.
Cümlədə işlənməsinə misallar:
- Uzun sürən xəstəlikdən sonra ailədə dərin pulsuzluq hökm sürürdü.
- Qəfil baş verən işsizlik onun pulsuzluğa düçar olmasına səbəb oldu.
- Davamlı pulsuzluq onun gələcəyə olan inamını sarsıtmışdı.
- Ölkədəki ağır iqtisadi vəziyyət minlərlə insanı pulsuzluqla üz-üzə qoydu.
Göründüyü kimi, "pulsuzluq" sözü sadə bir mənadan daha çoxunu ifadə edir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar daşıya bilir. Bu, onun zəngin leksik məzmununu göstərir.