Rəcəb (ərəbcə رجب - Rağab) sözü hicri-qəməri təqviminin yeddinci ayıdır. Ərəb dilindən götürülmüşdür və kökü "r-ğ-b" feilindən törəmişdir. Bu kök "hörmət etmək", "uğurlu olmaq", "müqəddəs hesab etmək" mənalarını ifadə edir. Belə ki, Rəcəb ayı islamda müqəddəs hesab edilən aylardan biridir. Bu müqəddəsliyin səbəbi, bu ayda mübarizələrdən və müharibələrdən çəkinmək ənənəsinin mövcud olmasıdır. Bu, sülh və əmin-amanlığın hökm sürdüyü bir ay kimi qəbul edilmişdir.
Lüğətlərdə sadəcə "hicri-qəməri təqviminin yeddinci ayı" kimi izahı qısadır. Halbuki, Rəcəb ayının mənası və əhəmiyyəti yalnız təqvimdəki yerindən daha çoxdur. O, əsasən İslam dinindəki rolu ilə bağlıdır. Misal üçün, ədəbiyyatda, xüsusilə də klassik Azərbaycan ədəbiyyatında, Rəcəb ayının adının çəkilməsi adətən vaxtın keçməsini, mövsümün dəyişməsini, və ya hadisələrin ardıcıllığını ifadə etmək üçün işlədilir. "Getdi rəcəb, indi də şəban gəlir" misalında olduğu kimi, Rəcəb ayının adının çəkilməsi sadəcə ayın adını deyil, vaxtın axıcılığını, həyatın davamlılığını və dəyişməzliyini simvolizə edir. Bu mənada Rəcəb, bir zaman vahidi olmaqdan daha artıq məna daşıyır.
Müxtəlif cümlələrdə Rəcəb sözünün işlənməsinə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:
- "Rəcəb ayında hər şey daha sakit idi." - Bu cümlədə Rəcəb, zamanı ifadə edir.
- "Rəcəb gəldi, qışın sərtliyi azaldı." - Bu cümlədə Rəcəb, mövsümün dəyişməsinə işarə edir.
- "Rəcəbdən sonra Şəban, Şəbandan sonra Ramazan gəlir." - Bu cümlədə Rəcəb, ayların ardıcıllığını göstərir.
Yekun olaraq, Rəcəb sözü sadəcə bir ayın adı deyil, tarixi, dini və mədəni kontekstləri özündə əks etdirən daha geniş bir məna daşıyır.