Rotor [lat. rotare – fırlanma] Mexaniki qurğuların, xüsusilə də turbinlərin, mühərriklərin və digər fırlanan sistemlərin əsas hissəsini təşkil edən, ətrafında fırlanan, ümumiyyətlə silindrik və ya diskvari formada olan hissədir. Rotorun öz oxu ətrafında fırlanması nəticəsində mexaniki enerji istehsal olunur və ya başqa bir proses həyata keçirilir. Rotorun konstruktiv xüsusiyyətləri, ölçüləri və materialı onun tətbiq olunduğu sistemin növündən və funksiyasından asılıdır. Məsələn, elektrik generatorlarında rotor maqnit sahəsi yaradaraq elektrik enerjisi istehsalına səbəb olur, turbinlərdə isə rotorun fırlanması turbin bıçaqlarının hərəkətinə səbəb olur və bu da enerji istehsalına gətirib çıxarır. Həmçinin, rotor helikopterlərdə, pərvanələrdə və digər bir çox texniki qurğularda da istifadə olunur.
Rotor sözü, latın dilindən götürülmüş rotare sözündən törəmişdir və “fırlanmaq” mənasını verir. Bu etimoloji mənşə, rotorun əsas funksiyasını – fırlanma hərəkətini – aydın şəkildə əks etdirir. Azərbaycan dilinə elmi-texniki termin kimi daxil olmuşdur və əsasən mühəndislik, fizika və texnologiya sahələrində işlədilir.
Misallar:
- Elektrik generatorunun rotoru sürətlə fırlanaraq elektrik enerjisi istehsal edir.
- Helikopterin rotoru onun havada qalxmasına və hərəkət etməsinə imkan verir.
- Bu turbinin rotoru çox yüksək sürətlə fırlanır.
- Mühəndislər yeni tipli bir rotor dizaynı üzərində işləyirlər.
Verilən misalda "Göz qoydu fırlanan neçə rotora; Bu mədən ustası, mədən həkimi" cümləsində rotor sözü məcazi mənada işlənmişdir. Burada rotor, mədənin içərisində fırlanan və ya hərəkət edən mexanizmləri və ya qurğuları təmsil edə bilər. Yəni, konkret bir mexaniki hissədən daha çox, mədəndəki dinamik prosesləri simvolizə edir.