Sadə (fars. ساده; sāde) sifəti mürəkkəblikdən, çətinlikdən və ya qarışıqlıqdan uzaq olanı, başa düşülməsi və həll edilməsi asan olanı ifadə edir. Fars dilindən keçmiş bu söz, əsasən bir şeyin struktur, tərkib və ya mexanizminin sadəliyini vurğulayır. Bununla yanaşı, sadəlik, bəzən mücərrəd anlayışları da ifadə edə bilir, məsələn, bir insanın xarakterinin, davranışının və ya düşüncə tərzinin sadəliyini bildirə bilər.
Mənşə və etimologiya: Sözün farsca sāde formasından gəldiyi açıqdır. Bu kökdəki "sadə" mənası, "çılpaq", "yalın", "süs-bəzəkdən uzaq" kimi əlavə konnotasiyalar da ehtiva edir. Bu, Azərbaycan dilindəki istifadəsində də öz əksini tapır. Məsələn, “sadə paltar” deyərkən sadəcə asan deyil, həmçinin bəzəksiz, zərif olmayan paltar nəzərdə tutulur.
İstifadə nümunələri: Sadə sözü müxtəlif kontekstlərdə işlədilə bilər:
- Sadə məsələ: Həlli asan, mürəkkəb hesablama və ya əlavə ünsürlər tələb etməyən məsələ.
- Sadə iş: Çətinlik yaratmayan, asanlıqla yerinə yetirilən iş.
- Sadə maşın: Çoxlu hissələrdən ibarət olmayan, işləmə mexanizmi sadə olan maşın.
- Sadə dil: Anlaşılması asan, mürəkkəb söz və ifadələrdən istifadə olunmayan dil.
- Sadə həyat: Zənginlik və lüksdən uzaq, rahat və bəsit həyat tərzi.
- Sadə insan: Riyakarlıqdan uzaq, təmiz niyyətli, sadəlövh insan (burada müsbət və mənfi mənalarda işlənə bilər).
Sinonimlər: Asan, bəsit, yüngül, aydındır, səlis, yalın (məna kontekstindən asılı olaraq).
Antonimlər: Mürəkkəb, çətin, qarışıq, mürəkkəbləşdirilmiş.