izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sahmanlı sifəti Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir: birincisi, əşyaların, ətrafın və ya ümumiyyətlə bir vəziyyətin səliqəli, qaydalı, nizami və düzgün təşkil olunmasını, ikincisi isə vəziyyətin rahat və təhlükəsiz olmasını bildirir. Hər iki mənada da "sahman" sözündən törəmədir və əsasən "sahman" sözünün ifadə etdiyi "təchizat, avadanlıq, qayda-qanun" mənaları ilə bağlıdır.

Birinci mənada, "sahmanlı" sözü əşyaların yerindəcə, səliqəli, düzenli və qaydaya salınmış olduğunu ifadə edir. Məsələn, "sahmanlı ev" deyəndə, evdə hər şeyin öz yerində olduğu, əşyaların səliqəli düzülüşü və ümumi bir təmizlik və nizam-intizamın hakim olduğu nəzərdə tutulur. Bu mənada, sinonim kimi "səliqəli", "düzgün", "nizamlı", "qaydalı" sözlərini istifadə etmək olar. Daha geniş mənada, hətta bir sistemin, işin və ya hadisələrin ardıcıllığının düzgünlüyünü də ifadə edə bilər: "Sahmanlı bir plan", "sahmanlı bir iş prosesi".

İkinci mənada, "sahmanlı" sözü daha çox rahatlıq, təhlükəsizlik və qayda-qanun çərçivəsində olmanı ifadə edir. Bu mənada, "rahat", "təhlükəsiz", "qayda-qanunda olan" kimi sözlərlə sinonimdir. Məsələn, "sahmanlı bir həyat" deyəndə, insanın maddi və mənəvi ehtiyaclarının ödənilməsi, həyatının qayda-qanun çərçivəsində davam etməsi və gələcəyə inamı nəzərdə tutulur. "Sahmanlı bir vəziyyət" deyəndə isə hadisələrin nəzarət altında olması, təhlükənin olmaması və vəziyyətin sabitliyi məqsəd edilir.

Qeyd edək ki, "sahmanlı" sözü daha çox danışıq dilində işlənir və yazılı dildə daha az rast gəlinir. Lakin onun ifadə etdiyi məna aydın və anlaşıqlıdır. Sözün kökü olan "sahman" sözünün köhnə türk dillərində də işləndiyini və eyni mənaları ifadə etdiyini qeyd etmək lazımdır. Bu da sözün uzun tarixə malik olduğunu və dilin inkişafında öz yerini tutduğunu göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz