Saziş (fars. سازش, sâziş) sözü Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik bir leksik vahiddir. Əsasən qarşılıqlı razılıq, anlaşma və birlik mənalarını ifadə etsə də, kontekstdən asılı olaraq nüanslar göstərir. Etimalogiyasına nəzər salsaq, fars dilindən götürülmüş "سازش" (sâziş) sözü "ساز" (sâz) - "alət, vasitə, qurğu" və "یش" (-iš) - "iş, hərəkət" şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu etimoloji təhlil sözün kökünün "birlikdə bir iş görmək, ortaq bir hərəkətə girişmək" kimi bir məna daşıdığını göstərir.
Lüğətlərdə əsasən "qarşılıqlı razılığa gəlmə" kimi tərif olunsa da, saziş anlayışı daha genişdir. O, sadəcə iki tərəf arasında deyil, daha çox sayda tərəfin iştirakı ilə də reallaşa bilər. Məsələn, beynəlxalq sazişlər, müqavilələr, sülh sazişləri bunun bariz nümunəsidir. Bu kontekstdə saziş, qarşılıqlı öhdəliklər və razılaşmaların yazılı və ya şifahi olaraq rəsmiləşdirilməsini əhatə edir.
Sözün işlənməsinə dair nümunələr:
- "Hökumətlər arasında sülh sazişi imzalandı." (Beynəlxalq səviyyədə rəsmi bir razılaşma)
- "Onlar arasında gizli bir saziş var idi." (Gizli anlaşma, qarşılıqlı razılaşma)
- "Qrup üzvləri arasında tam bir saziş yaranmışdı." (Fikir birliyi, həmrəylik)
- "Şirkətlər arasında əməkdaşlıq sazişi bağlandı." (Rəsmi və hüquqi əhəmiyyət kəsb edən bir anlaşma)
- "Dostlar arasında qərarı qəbul etmək üçün bir sazişə gəldilər." (Qarşılıqlı razılıq, anlaşma)
Beləliklə, "saziş" sözü qarşılıqlı razılığın, anlaşmanın, həmrəyliyin və fikir birliyinin müxtəlif səviyyələrini ifadə edir və mənası kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşir. Həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi əlaqələrdə istifadə oluna bilər. Həm yazılı, həm də şifahi formada qarşılıqlı razılaşmaların, öhdəliklərin və anlaşmaların ümumi adını daşıyır.