Sıralı sifəti, əsasən, "sıra ilə olan", "sıra ilə düzülmüş", "sıralanmış" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki bu qısa izah, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. "Sıralı" sözü, obyektlərin, hadisələrin və ya anlayışların müəyyən bir qayda və ardıcıllıqla təşkil olunduğunu göstərir. Bu ardıcıllıq müxtəlif meyarlara əsaslana bilər: zaman, ölçü, əhəmiyyət, əlifba və s.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sıra" kökünün türkdilli dillərdə geniş yayıldığını görərik. "Sıra" sözü, "ardıcıllıq", "ard-arda gəlmə", "növbə" mənalarını daşıyır. Bu mənadan yaranan "sıralı" sifəti isə, hər hansı bir sıra ilə əlaqəli olan hər şeyi ifadə edir. Məsələn, "sıralı dağlar" ifadəsi, dağların ardıcıl, bir-birinin ardınca uzanan bir xətt boyunca yerləşməsini bildirir. Bu sıralanma coğrafi mövqedən, tektonik hərəkətlərdən və s. amillərdən asılı ola bilər.
"Sıralı" sözünün işlənməsinə baxaq:
- Zaman sırası ilə sıralı hadisələr: Tarixi hadisələrin xronoloji ardıcıllığı.
- Ölçüyə görə sıralı ədədlər: Artan və ya azalan ədədlərin sıralanması (məs., 1, 2, 3, ... və ya 10, 9, 8, ...).
- Əhəmiyyətə görə sıralı məsələlər: Vacibliyə görə önəmli işlərin sıralanması.
- Əlifba sırası ilə sıralı sözlər: Lüğətlərdə sözlərin təşkili.
- Sıralı əməliyyatlar: Riyaziyyatda əməliyyatların icrası ardıcıllığı (məs., vurma əməliyyatı toplama əməliyyatından əvvəl yerinə yetirilir).
Göründüyü kimi, "sıralı" sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalar kəsb edə bilsə də, əsas mənası həmişə ardıcıllıq, sistematiklik və qayda-qanuna riayət etməkdir. Yalnız "sıra ilə düzülmüş" deyərək mənanı tam əhatə etmək mümkün deyil. Daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək üçün kontekstin nəzərə alınması vacibdir.