Simmetriya (yun. symmetria) termini bütöv bir obyektin və ya sistemin hissələrinin mərkəzə, orta xəttə və ya müəyyən bir nöqtəyə görə uyğun, mütənasib və tarazlı şəkildə düzülüşünü, yerləşməsini ifadə edir. Bu uyğunluq yalnız görünüşdə deyil, həmçinin struktur, ölçü, forma və ya digər xüsusiyyətlərdə də özünü göstərə bilər. Simmetriya sadəcə vizual harmoniya yaratmaqdan daha çox, təbiətdə və texnikada geniş yayılmış fundamental bir prinsipi təmsil edir.
Simmetriyanın müxtəlif növləri mövcuddur. Ən çox rast gəlinən növləri arasında refleksiya simmetriyası (ayna simmetriyası), fırlanma simmetriyası (rotasiya simmetriyası) və translyasiya simmetriyası (ötürülmə simmetriyası) göstərmək olar. Refleksiya simmetriyasında obyekt xəyali bir aynaya görə özünə uyğun gəlir. Fırlanma simmetriyasında isə obyekt müəyyən bir bucaq altında fırladıldıqda əvvəlki vəziyyətinə qayıdır. Translyasiya simmetriyasında isə obyekt müəyyən bir məsafədə ötürüləndə özünə üst-üstə düşür.
Simmetriya riyazidə, fiziki elmlərdə, biologiya, memarlıq, incəsənət və dizaynda geniş tətbiq olunur. Məsələn, kristalların strukturunda, bitkilərin formalaşmasında, heyvanların bədən quruluşunda, memarlıq əsərlərində və naxışlarda simmetriya mühüm rol oynayır. Riyaziyyatda simmetriya qrupları vasitəsilə öyrənilir və təsvir edilir. Fizikada simmetriya prinsipləri qanunların düzgünlüyünü və dəyişməzliyini təsvir etməkdə əhəmiyyətlidir. İncəsənətdə simmetriya estetik təsiri gücləndirir, tarazlıq və harmoniya yaradır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Qar çiçəyinin simmetriyası gözəldir.
- Binanın arxitekturası mükəmməl simmetriya ilə seçilir.
- Təbiətdə simmetriya çox geniş yayılıb.
- Rəsm əsərinin simmetriyası kompozisiyanı gücləndirir.
- Kristalın simmetriya xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmək lazımdır.