izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Soltan (ər. sultan) sözü Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Əslində "hökmranlıq", "hakimiyyət" mənalarını ifadə edən "sultan" kəlməsi sonralar "padşah", "hökmdar" mənasında da işlənmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "padşah, hökmdar" kimi tərcümə olunması sözün tam mənasını əks etdirmir. Çünki "soltan" sadəcə bir tituldan daha çox, mütləq hakimiyyət, qüdrət və səltənəti ifadə edir. Qədim türk dillərində də "sultan"a bənzər, hökmdarlığı və ya qüdrəti ifadə edən sözlər mövcud olsa da, ərəb mənşəli "soltan" sözü Orta əsrlərdən başlayaraq geniş yayılmış və Azərbaycan ədəbiyyatı və dilində möhkəm yer tutmuşdur.

Sözün mənasını daha geniş izah etmək üçün, "soltan"ın sadəcə "padşah" və ya "hökmdar" olmasından çox, özünəməxsus qüdrət və nüfuzunu, müstəqil hakimiyyətini və geniş səltənətini ifadə etdiyini vurğulamaq lazımdır. "Sultan" titulunu daşıyan şəxs yalnız bir hökmdar deyil, eyni zamanda dinin və dövlətin başçısı, qanunverici və ədalət müəyyən edən ən yüksək səlahiyyətə malik şəxsdir. Beləliklə, "soltan" sözü sadəcə siyasi statusu deyil, eyni zamanda şəxsin cəmiyyətdəki yerini, nüfuzunu və hakimiyyətinin miqyasını də əks etdirir.

Misal olaraq, verilən şeir misrasında "soltan" sözü zəngin bir kontekstdə işlənir: "Hər kimin ki, mövla olur köməyi; Nə işi var soltan ilə, xan ilə." Bu misrada "soltan" və "xan" titulu daşıyan şəxslər mövlanın (Allahın) köməyinin qarşısında əhəmiyyətsiz görünür. Burada "soltan" sözü onun dünyəvi qüdrətinin, hökmdarlıq səlahiyyətinin hətta ilahi qüvvənin qarşısında kicik olduğunu vurgulanır.

Yekun olaraq, "soltan" sözünün tərcüməsi sadəcə "padşah" və ya "hökmdar" olmaqdan çox daha genişdir. Sözün mənası tarixi kontekstə, istifadə olunduğu cümləyə və müəllif tərəfindən vurğulanmaq istənilən aspektdən asılı olaraq dəyişə bilir. Ancaq əsas mənası mütləq hakimiyyət, qüdrət, səltənət və nüfuz ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz