Soluxmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "solmaq" kimi izah edilməkdən daha geniş və dəqiq şəkildə ifadə edilməlidir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. "Soluxmaq", əsasən, rəngin, parlaqlığın, canlının təravətinin azalmasını, solğunlaşmasını, sönməsini bildirir. Lakin bu, yalnız fiziki anlamla məhdudlaşmır. Məcazi mənada da geniş istifadə olunur.
Etimalogiyası: "Soluxmaq" feli, kökü "sol-" olan və "-maq" şəkilçisi ilə əmələ gəlmişdir. "Sol-" kökü, rəngin solğunlaşması, quruması, zəifləməsi mənasını ifadə edir. Bu kökdən "sol", "solğun", "sönük" kimi sözlər də əmələ gəlmişdir. Beləliklə, sözün mənşəyi də onun "solma" mənasını dəstəkləyir.
Mənalar və Nümunələr:
- Fiziki məna: Bitkilərin, çiçəklərin solması, rənglərin solğunlaşması, üzün rənginin solması, dərinin rənginin solması, bir şeyin rənginin sönməsi: "Günəşdə uzun müddət qaldığı üçün dərisi soluxmuşdu." "Çiçəklər soluxub, sallanırdı." "Rəngləri günəşdə soluxub."
- Məcazi məna: Həvəsin, canının, qüvvətinin, əhval-ruhiyyənin zəifləməsi, sönməsi: "Ümidləri soluxmuşdu." "Sevgisi soluxdu." "Gözlərinin işığı soluxmuşdu." (burada gözlərinin parıltısının azalması, ümidsizliyə işarədir). "Qəhrəmanın ruhu soluxdu." (burada həyat enerjisinin, qüvvətinin sönməsi nəzərdə tutulur). "Sözləri soluxmuşdu." (burada sözlərin təsiri, inandırıcılığının azalması bildirilir).
Fərqli cümlələrdə istifadəsi: Soluxmaq feli, müxtəlif cümlə tiplərində və kontekstlərdə istifadə olunur. Sadə, mürəkkəb, cümlənin müxtəlif üzvləri kimi işlədilə bilər. Məsələn, "Soluxmuş çiçəklər" (sıfat kimi), "Üzü soluxdu" (yüklem kimi), "O, əvvəlki kimi parlaq deyil, bir az soluxub" (feli bağlama kimi).
Nəticə olaraq, "soluxmaq" felinin mənasını sadəcə "solmaq" kimi izah etmək qeyri-kafi və qeyri-dəqiqdir. Həm fiziki, həm də məcazi mənaları ilə daha geniş və dərin təhlil edilməlidir. Yuxarıda verilən nümunələr sözün çoxşaxəli mənasını göstərir.