izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Soyundurmaq fellinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası, birinin paltarını çıxarmaq hərəkətidir. Lüğətlərdəki "paltarını çıxarmaq (başqasının)" ifadəsi mənanın daha dəqiq ifadəsini verməyə çalışsa da, bu, fellin tam mənasını əhatə etmir. Çünki soyundurmaq hərəkəti yalnız paltar çıxarmaqla məhdudlaşmır, bəzən başqa əşyaların da çıxarılmasını əhatə edə bilər (məsələn, ayaqqabı, corab və s.). Həmçinin, soyundurmaq hərəkətinin icra olunması məcburiyyət və ya iradə olmadan da gerçəkləşə bilər. Yəni bir uşuğun öz paltarını çıxarmasına da soyundurmaq deyə bilərik, ancaq bu halda fəal subyekt özü olur.

Felin kontekstdən asılı olaraq bir neçə əlavə mənası da vardır. Məsələn, soyundurmaq məcazi mənada da işlənə bilər. "Həqiqətləri soyundurub açıqlayır" deyəndə bir şəxsin gizli qalan həqiqətləri aşkara çıxarmasını ifadə edirik. Bu mənada, soyundurmaq "açıqlamaq", "ifşa etmək" mənalarını da özündə ehtiva edir. Beləliklə, fellin mənası kontekstdən və cümlənin quruluşundan asılı olaraq dəyişə bilər.

Verilən nümunə cümlədə ("Xədicə oğluna təsəlli verdi, sonra … soyundurub yatağa uzandırdı") soyundurmaq feli fiziki bir hərəkəti, yəni uşağın paltarını çıxarılmasını bildirir. Bu əməlin icra olunma səbəbi uşuğun rahat yatması üçündür. Lakin burada "soyundurmaq" felinin məcburiyyəti və ya məcburiyyət olmadan icra olunmasını müəyyən etmək çətindir. Kontekst bu barədə tam məlumat vermir.

Ümumiyyətlə, "soyundurmaq" felinin mənasını tam anlamaq üçün cümənin kontekstini və işlənmə şərtlərini nəzərə almaq lazımdır. Felin semantik sahəsi genişdir və anlam çalarları zəngindir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz