Sökmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, lüğətlərdə verilən qısa izahdan daha geniş və dəqiq şəkildə aşağıdakı kimi təqdim oluna bilər:
Sökmək (f.): Bir əşyanı, quruluşu, sistemi və ya birliyini təşkil edən hissələrinə ayırmaq, parçalamaq, dağıtmaq, uçurmaq mənasını verir. Bu proses, sadəcə fiziki parçalanma ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda mənəvi, məntiqi və ya simvolik birliyin dağıdılmasını da əhatə edə bilər. İşlənmə kontekstindən asılı olaraq, "sökmək" felinin bir neçə nüansı mövcuddur:
1. Fiziki Söküntü: Bu, ən geniş yayılmış mənasıdır və bir şeyin hissələrinə ayırılmasını, dağıdılmasını ifadə edir. Misal üçün: "Hasarı sökmək", "köhnə evi sökmək", "maşını sökmək", "mekanı sökmək" və s. Bu kontekstdə "sökmək" "yıxmaq", "uçurmaq", "dağıtmaq", "parçalamaq" feilləri ilə sinonimdir. Lakin "yıxmaq" daha çox qüvvə tətbiqini, "uçurmaq" isə daha çox quruluşun yüksəkdən enməsini əks etdirir. "Sökmək" isə daha sistemli bir parçalanma prosesini ifadə edir.
2. Məntiqi və ya Simvolik Söküntü: "Sökmək" mürəkkəb bir ideyanı, konsepsiyanı, arqumenti və ya sübutu təşkil edən hissələrinə ayırmaq, onları təhlil etmək, zəif tərəflərini aşkar etmək mənasında da işlənə bilər. Misal üçün: "Onun arqumentini sökmək", "məsələni dərindən sökmək", "mətni sökmək" və s. Bu zaman "sökmək" "təhlil etmək", "araşdırmaq", "deşifr etmək" feilləri ilə sinonim ola bilər.
3. Ayrılma və Ayırma: "Sökmək" bir əşyanın tərkib hissələrinin bir-birindən ayrılmasını, ayrıca bir-birinin üzərində qurulmuş hissələrin ayırılmasını da bildirə bilər. Misal üçün: "Saatı sökmək", "kompüteri sökmək", "elektrik cihazını sökmək" və s. Bu kontekstdə "sökülmək" də işlənə bilər, misal üçün: "Saat sökülmüşdür."
Etimalogiyası: "Sökmək" feli Türk dillərinə ortaq kökdən gəlir və "sök-" morfemindən əmələ gəlib. Bu morfem "ayırmaq", "parçalamaq" mənasını verir.