izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Süzülmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "qatışıqdan təmizlənmək" kimi dar bir məna ilə ifadə edilməkdən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməlidir. Sözün kökünün türk dillərindəki "süz-" morfemindən gəldiyini nəzərə alsaq, əsas məna "kiçik dəliklərdən keçmək, ayrılmaq" kimi təsvir edilə bilər. Bu məna əsasında isə bir neçə əsas məna qrupu meydana çıxır:

1. Fiziki Süzülmə: Bu, ənənəvi və ən geniş yayılmış mənasıdır. Mayenin və ya qazın bərk maddələrdən ayrılması prosesidir. Süzgəcdən, dəlikli bir səthdən keçərək mayenin və ya qazın təmizlənməsi, qatı hissəciklərdən ayrılmasıdır. Misal üçün: "Çay süzüldü", "Qumdan süzülmüş su", "Havanı süzən filtre". Bu mənada "təmizlənmək" və "ayrılmaq" mənaları bir-birini tamamlayır.

2. Məcazi Süzülmə: Bu mənada süzülmək, müəyyən bir qrupdan, kütlədən ayrılmaq, seçilmək, seçmə prosesindən keçmək mənasını daşıyır. Misal üçün: "Cəmiyyətdən süzülüb çıxdı" (cəmiyyətdən kənarlaşdı), "Ən yaxşı namizədlər süzülüb seçildi" (seçmə prosesindən keçərək seçildi), "İnsan həyatında çətinliklərin içindən süzülüb keçmək lazımdır" (çətinlikləri dəf edərək irəliləmək).

3. Səs və İşığın Süzülməsi: Süzülmək, səsin və ya işığın bir mühitdən digərinə keçərkən şəffaf olmayan bir maddədən keçərək zəifləməsi və ya dəyişməsi kimi də istifadə oluna bilər. Misal olaraq, "Günəş şüaları buludlardan süzülüb keçirdi" deyə bilərik.

4. Qatı Maddələrin Süzülməsi (Daha az yayılmış): Bəzi hallarda qatı maddələrin də incə bir təbəqədən keçərək təmizlənməsi prosesi üçün də "süzülmək" termini istifadə oluna bilər. Misal olaraq, "Un süzüldü" deyə bilərik, amma bu, daha çox "ələnmək" termini ilə ifadə olunur.

Yekun olaraq, "süzülmək" felinin mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasında "kiçik dəliklərdən keçmək, ayrılmaq, təmizlənmək" mənaları dayanır. Bu mənaların fiziki və məcazi aspektləri bir-birini tamamlayır və zəngin bir məna sahəsi yaradır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz