Şapalaqlama (f.iş.) "Şapalaqlamaq" fellindən törəmiş isimdir. Əsas mənası, açıq şəkildə əl ilə vurmaq, xüsusilə də uşaqları tərbiyə məqsədilə yüngülcə döymək, cəzalandırmaq hərəkətidir. Bu mənada şapalaqlama, fiziki bir təsir olaraq qəbul edilir və adətən yüngül bir cəza və ya irad formasını bildirir.
Lakin, kontekstdən asılı olaraq, "şapalaqlama" sözünün mənası daha geniş və məcazi bir anlam da qazana bilər. Məsələn, şapalaqlama sərt tənqid, kəskin irad bildirmə, sərt sözlərlə qınama və ya hər hansı bir hərəkətin, vəziyyətin kəskin şəkildə rədd edilməsi mənalarında da işlənə bilər. Bu mənada, fiziki təmas yoxdur, ancaq sözlərlə ifadə olunan, kəskin və tənqidi bir yanaşma əks olunur.
Məsələn:
- "Uşağın yaramazlığına görə valideynlər ona şapalaqlama tətbiq etdilər." (Bu cümlədə şapalaqlama fiziki cəza mənasındadır.)
- "Onun layihəsinə rəhbər tərəfindən şapalaqlama verildi, çünki çox səhv idi." (Bu cümlədə şapalaqlama kəskin tənqid və rədd mənasındadır.)
- "Prezidentin qərarı müxalifət tərəfindən şapalaqlama ilə qarşılandı." (Bu cümlədə şapalaqlama kütləvi tənqid və etiraz mənasındadır.)
Beləliklə, "şapalaqlama" sözü həm konkret (fiziki), həm də məcazi (sözlə ifadə olunan) mənalarda işlənə bilər. Konkret mənası həmişə fiziki təması əhatə etsə də, məcazi mənası tənqid, rədd, qınama və etirazı ifadə edə bilər. Sözün işlənmə sahəsi genişdir və kontekstin düzgün anlaşımasından asılıdır.
Etimoloji baxımdan, sözün kökü olan "şapalaq" sözünün də müxtəlif mənaları vardır və bu mənalar "şapalaqlama" sözünün məna çalarlarını da müəyyən edir.