Şəhriyar sözü fars dilindən (شهریار) gəlmişdir. "Şəhr" (شهر) "şəhər" və "yar" (یار) isə "dost", "yoldaş", "köməkçi", "həmkar" mənalarını verir. Əsl mənası "şəhər dostu", "şəhər yoldaşı" kimi tərcümə oluna bilər. Lakin zaman keçdikcə, xüsusilə klassik ədəbiyyatda, sözün mənası genişlənərək, "hökmdar", "padşah", "şah" mənalarını əhatə etmişdir. Bu genişlənmənin səbəbi, hökmdarın şəhərin əsas qoruyucusu və idarəçisi olması ilə bağlıdır; o, şəhərin dostu və yoldaşı kimi qəbul olunurdu.
Ədəbiyyatımızda Şəhriyar, əsasən, güclü, nüfuzlu və ədalətli bir hökmdarı təmsil edir. Misal üçün, Nizami Gəncəvinin əsərlərindəki Şəhriyar obrazları, adətən, həm qüdrətli, həm də müdrik bir lider kimi təsvir olunur. Onların qərarları, səltənətin rifahı və əhalinin tərəqqisi üçün qəbul edilir. Lakin, klassik ədəbiyyatda bəzi hallarda, Şəhriyar obrazı, öz gücünü sui-istifadə edən, ədalətsiz və zalım bir hökmdar kimi də təsvir oluna bilər. Bu isə əsərin ümumi mövzusuna və müəllifin mesajına bağlıdır.
Müasir Azərbaycan dilində isə "Şəhriyar" sözü daha çox tarixi və ya ədəbi kontekstdə istifadə olunur. Nadir hallarda adi söhbətlərdə işlədilir. Əgər işlənsə belə, "padşah" və ya "şah" sözlərinin sinonimi kimi başa düşülür. Məsələn, "Şəhriyarın əmri ilə..." cümləsində, "Şəhriyar" sözü bir padşahı və ya çox güclü bir hökmdarı ifadə edir. Lakin "Şəhriyar dostumuzu ziyarət etdik" kimi bir cümlə qeyri-adi olardı və bəlkə də məcazlı bir ifadə kimi qəbul edilərdi.
Qısaca, "Şəhriyar" sözü, farsca kökünə və tarixi kontekstə baxdıqda, sadəcə "padşah"dan daha zəngin bir mənaya malikdir. O, həm bir hökmdarı, həm də şəhərin qoruyucusu və yoldaşını ifadə edərək, daha çox mənəvi bir yük daşıyır.