Şəkərləmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "şəkər səpmək" və ya "şəkər qarışdırmaq"dan daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməlidir. Lüğətlərdəki qısa izahlar, sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Şəkərləmək, əslində, müxtəlif texnologiyaların tətbiqi ilə müxtəlif məhsulların şəkərlə işlənməsi prosesini ifadə edir.
Etimoloji baxımdan, "şəkər" sözünün fars mənşəli olduğu və "şəkər" sözünün kökünə qayıtdığı aşikardır. "-ləmək" isə Azərbaycan dilinin tərkib hissəsi olub, bir işi, hərəkəti bildirir. Beləliklə, "şəkərləmək" sözü "şəkərlə əlaqəli bir proses" mənasını verir.
Mənaca, "şəkərləmək" aşağıdakı hallarda istifadə oluna bilər:
- Quru şəkərləmə: Məsələn, meyvələrin, paxlalı bitkilərin və ya digər quru qidaların səthinə şəkər tozu səpmək. Bu halda şəkər yalnız dad və görünüşü yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunur.
- Yaş şəkərləmə: Məhsulu şəkər siropunda qaynatmaqla həyata keçirilir. Bu üsul, məhsulun şəkərlə doymasını, uzun müddət saxlanmasını və xüsusi bir dad əldə etməsini təmin edir. Məsələn, meyvələri, tərəvəzləri şəkər siropunda qaynatmaqla şəkərləmək.
- Konfitürləşdirmə: Meyvə və ya tərəvəzlərin şəkərlə bişirilərək, qatılaşdırılmış şəkərli bir kütləyə çevrilməsi. Bu proses nəticəsində konfitürlər, marmeladlar, reçellər əldə edilir. Bu prosesdə şəkər yalnız konservant deyil, həmçinin qatılaşdırıcı rolunu oynayır.
- Şəkər pudrası ilə örtmə: Xəmir məmulatlarının, şirniyyatların səthinə şəkər pudrası səpməklə bəzəmək.
Cümlədə nümunələr:
- Ana, qış üçün albalıları şəkərlədi.
- Şəkərlənmiş portağal dilimləri çox dadlı idi.
- Pişmiş kəkü şəkər pudrası ilə şəkərlədim.
- Qış üçün gilasları şəkər siropunda qaynadıb şəkərlədi.
- Bu şirniyyatı şəkərləmək üçün xüsusi bir texnologiya tələb olunur.
Beləliklə, "şəkərləmək" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər və sadəcə şəkər əlavə etməkdən daha geniş bir prosesi əhatə edir.